مرکز خرید روغن سوخته و تصفیه روغن سوخته در سراسر کشور ایران

ایدز، 26 سال، 26 سوال

روز اول دسامبر مطابق با دهم آذر هر سال، روز جهانی ایدز نام‌گذاری شده است. 26 سال از تشخیص اولین بیمار مبتلا به ایدز می‌گذرد و جامعه بین‌المللی که با همه‌گیری این بیماری روبه‌روست فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. هنوز اطلاع‌رسانی درباره این بیماری کامل نیست و بسیاری از مردم جهان و از جمله کشور ما درباره این بیماری و ویروس عامل آن اطلاع کافی ندارند. به همین مناسبت 26 سوال شایع را که مردم می‌خواهند پاسخ آن را بدانند در این شماره آورده‌ایم که از نظر شما می‌گذرد.

1. بیماری ایدز چه نوع بیماری است؟

بیماری ایدز هما‌ن نشانگان نقص ایمنی اکتسابی است. عامل این بیماری ویروس اچ.آی.وی می‌باشد که در بدن باسرعت زیاد تکثیر می‌یابد و در عین حال، در فعالیت سلول‌های ایمنی تداخل ایجاد می‌کند و به همین علت، دستگاه ایمنی بدن انسان ضعیف می‌شود و بیمار در معرض ابتلا به انواع عفونت‌ها و سرطان‌ها قرار می‌گیرد. بیماری ایدز شامل علایم و نشانه‌های متعدد و پراکنده در بخش‌های گوناگون بدن است، به طور مثال، عفونت‌های فرصت‌طلب، سرطان‌های گوناگون و زخم‌های متعدد.

2. تاریخچه و تعداد مبتلایان به این بیماری چگونه است؟

اولین بار در سال 1981 میلادی (1360 خورشیدی) بیماری ایدز در مردان همجنس‌باز مبتلا به عفونت‌های غیرمعمول فرصت‌طلب شناسایی شد. این مردان به نوعی عفونت ریه مبتلا بودند که عامل بروز آن نوعی موجود ذره‌بینی است که در شرایط معمول ایجاد عفونت نمی‌کند مگر اینکه دستگاه ایمنی بدن ضعیف شده باشد. تاکنون بیش از 60 میلیون نفر در سراسر جهان به ویروس اچ.آی.وی آلوده شده‌اند که بیش از 90 درصد از آنان در کشورهای در حال توسعه‌اند و 90 درصد از آنان از طریق مقاربت جنسی آلوده شده‌اند.

3. آیا هرکس که امروز به ویروس اچ.آی.وی آلوده شود، بلافاصله به بیماری ایدز مبتلا می‌شود؟

به علت دوره نهفتگی طولانی میان آلودگی به ویروس اچ.آی.وی
و بروز بیماری ایدز، همه‌گیری و ابتلا به بیماری 8 تا 10 سال پس از انتشار ویروس به جمعیت‌های جدید، از نظر بالینی قابل تشخیص است. البته بسیاری از افراد حداقل 2 و حداکثر 10 سال پس از ورود ویروس اچ.آی.وی به بدنشان به بیماری مبتلا می‌شوند. میانگین فاصله زمانی بین آلودگی به ویروس تا ابتلا به بیماری و بروز نشانه‌های آن 10 تا 15 سال است.

4. مهم‌ترین راه انتقال ویروس اچ.آی.وی در ایران کدام است؟

در ابتدا استفاده از سرنگ مشترک در میان معتادان تزریقی راه اصلی انتقال ویروس اچ.آی.وی بود. این معضل در میان معتادان تزریقی مقیم زندان‌ها مشاهده شد و سپس با ارتباط این افراد با همسران‌شان، آنان را هم آلوده کردند. اما در سال‌های اخیر رفتارهای پرخطر جنسی موجب شیوع بیماری ایدز شده است.

5. آزمایش اچ.آی.وی در چه کسانی انجام داده می‌شود؟

افرادی که در معرض خطر عفونت و آلودگی با ویروس اچ.آی.وی قرار دارند، باید آزمایش شوند. البته این آزمون نباید فقط در افراد در معرض خطر زیاد مانند معتادان تزریقی انجام گیرد بلکه در تمامی افراد فعال از نظر جنسی با هر نوع عامل خطر دیگری توصیه می‌شود. آزمایش اچ.آی.وی باید در همه زنان باردار انجام گیرد چون در صورت مثبت بودن آزمایش و شروع درمان ضد ویروسی، به طور چشم‌گیری انتقال ویروس از مادر به کودک کاهش می‌یابد.

6. عفونت‌های فرصت‌طلب ایدز، کدام‌اند؟

عفونت‌های تک‌یاخته‌ای روده‌ای و آنسفالیت (التهاب مغز) ناشی از توکسوپلاسما یا انگل گربه، عفونت‌های قارچی مانند التهاب مری به علت آلودگی با کاندیدا، پنومونی یا ذات‌الریه به علت نوعی قارچ و مننژیت (التهاب پرده‌های مغز) به علت قارچ کریپتوکوکوس، عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت سل فعال و میکروب‌‌های هم‌خانواده سل، عفونت راجعه ریه و عفونت منتشر در خون به علت عامل حصبه (سالمونلا).

7. تشخیص‌آلودگی به ویروس اچ.آی.وی با چه آزمایشی است؟

تشخیص آلودگی به اچ.آی.وی با شناسایی آنتی‌بادی‌های سرمی علیه این ویروس با روش الایزا مطرح می‌شود و با آزمایش وسترن بلات تایید می‌شود.
افرادی که به تازگی آلوده شده‌اند، ممکن است آنتی‌بادی علیه ویروس نداشته باشند. طی این دوره که دوره پنجره نامیده می‌شود و اغلب سه هفته تا سه ماه طول می‌کشد، می‌توان در پلاسمای خون افراد آلوده، مولکول RNA ویروس اچ.آی.وی و آنتی‌ژن مرکزی آن را به نام p24 شناسایی کرد.
 از طرفی امکان دارد که نتیجه آزمایش الایزا به صورت کاذب، مثبت باشد. بنابراین تمام نتایج الایزای مثبت باید با واکنش وسترن بلات با حداقل دو پروتئین متفاوت تایید شوند.

8. راه‌های‌ مهم و شایع انتقال ویروس اچ.آی.وی چیست؟

تزریق خون آلوده، استفاده از سرنگ و سرسوزن مشترک و آلوده، تماس جنسی محافظت نشده با فرد آلوده به ویروس و انتقال ویروس از مادر به جنین از راه‌های انتقال بیماری ایدز به دیگران است.

9. روش‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری ایدز و آلودگی به ویروس اچ.آی.وی شامل چه مواردی است؟

روش‌های مهم پیشگیری از آلوده شدن به ویروس اچ.آی.وی شامل موارد زیر است:
• پرهیز از هرگونه تزریق غیرضروری و استفاده نکردن از سرنگ و سرسوزن مشترک
• وفاداری به خانواده و پرهیز از روابط پرخطر جنسی
• آزمایش به موقع مادران باردار در معرض خطر آلودگی به ویروس و درمان به موقع مادر برای پیشگیری از انتقال ویروس به فرزند
• معتادان تزریقی برای ترک اعتیاد تزریقی و تبدیل آن به درمان نگهدارنده با متادون و در نهایت ترک دایم باید اقدام کنند.

10. راه انتقال از مادر به فرزند چگونه است؟

از راه‌های مهم انتقال ویروس اچ.آی.وی، انتقال از مادر به کودک است که ممکن است در رحم، هنگام تولد یا به میزان کمتری بر اثر شیردهی رخ دهد. حدود 25 تا 30 درصد نوزادان متولد شده از مادران اچ.آی.وی مثبت که با داروی ضد ویروس درمان نشده‌اند، به ویروس عامل ایدز آلوده می‌شوند. با درمان مادر، پیش از دوران بارداری و در ماه‌های آخر بارداری و حوالی زایمان و درمان شیرخوار با داروهای ضدویروسی می‌توان احتمال انتقال ویروس را از مادر به کودک به کمتر از 3 درصد رساند.

11. کسانی که مجبورند داروی تزریقی استفاده کنند و ممکن است در معرض خطر آلودگی به ویروس اچ.آی.وی باشند، باید چه نکاتی را رعایت کنند؟

• همیشه باید از سرنگ و سرسوزن استریل برای تزریقات استفاده شود. سرنگ و سرسوزن استفاده شده دیگران را برای تزریق به کار نبرید.
• اگر به تزریق خون نیاز است، باید از آلوده نبودن خون به ویروس اچ.آی.وی اطمینان داشته باشیم.
• سعی کنید داروها را به صورت خوراکی مصرف کنید (با مشورت پزشک)
• از سرنگ‌ها استفاده دوباره نکنید و آنها را به اشتراک نگذارید. همچنین وسایل آماده‌سازی تزریق دارو مانند آب مقطر را هم به صورت مشترک استفاده نکنید.
• سرنگ جدید یکبار مصرف را از مکان معتبر مانند داروخانه تهیه کنید و از بسته‌بندی استاندارد و استریل بودن آن اطمینان حاصل کنید.
• هنگام آماده کردن دارو برای تزریق، از آب استریل یا تمیز از منبع مطمئن استفاده کنید.
• با استفاده از پنبه و الکل، محل تزریق را پیش از تزریق، ضدعفونی کنید.

12. اگر رفتار پرخطری داشتیم و تصور می‌کنیم که به ویروس اچ.آی.وی آلوده شدیم، چه کاری باید انجام دهیم؟

در کشور ما کلینیک‌های مشاوره رفتاری وجود دارد که می‌توان با متخصصان و کارشناسان این مراکز مشاوره کرد و آزمایش اچ.آی.وی را انجام داد. تا مشخص شدن نتیجه آزمایش باید از روش‌های پیشگیری که گفته شد، استفاده کرد.چند گروه پزشکی در این زمینه فعالیت می‌کنند: پزشکان متخصص عفونی، پزشکان عمومی شاغل در کلینیک‌های رفتاری وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشکی، روان‌پزشکان و روان‌شناسان برای مشاوره‌های رفتاری و مهارت‌های مقابله‌ای و همه کارکنان شاغل در کلینیک‌های رفتاری مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها. اگر رفتار پرخطری داشتیم (رابطه جنسی محافظت نشده با فردی که وضعیت بیماری او مشخص نیست یا اچ.آی.وی مثبت است) باید تا سه ماه صبر کنیم و سپس آزمایش خون برای تشخیص وجود ویروس اچ.آی.وی عامل بیماری ایدز انجام دهیم.
حداقل سه هفته باید صبر کرد و سپس آزمایش اچ.آی.وی را انجام داد اما اگر منفی بود، باید حتما سه ماه پس از انجام دادن رفتار پرخطر، دوباره آزمایش تکرار شود چون حساسیت تشخیصی کیت آزمایشگاه مشخص نیست و به هر صورت هر آزمایشگاهی 100 درصد پس از سه ماه، در صورت وجود ویروس، آن را شناسایی می‌کند.

13. آیا ایدز فقط در هم‌جنس‌گراها و معتادان تزریقی دیده می‌شود؟

خیر. هر کسی که تماس جنسی محافظت نشده و پرخطر داشته باشد و از وسایل تزریقی مشترک استفاده کند یا خون آلوده تزریق کند و همچنین فرزندان مادران آلوده به ویروس در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند و در جهان 90 درصد موارد انتقال اچ.آی.وی از راه تماس جنسی و 60 تا 70 درصد از این روش هم به علت تماس غیرهم‌جنس است.

14. آیا ایدز درمان دارد؟

اگر منظور از درمان، شفای کامل است، باید گفت درمان قطعی و ریشه کن کننده ندارد اما با استفاده از داروهای جدید ضدویروسی (ضد ویروس هم گروه اچ.آی.وی یعنی رتروویروس)، بیماران عمر بیشتر و با کیفیت زیادتری دارند و احتمال انتقال ویروس اچ.آی.وی نیز کاهش می‌یابد. دیگر علایم و نشانه‌های بیماری ایدز که 10 تا 20 سال پیش نشان داده می‌شد و ذهنیت بدی بر جای گذاشته است، به وجود نخواهد آمد. بیمارانی هستند که بیست سال است به خوبی و مانند افراد معمولی زندگی و کار می‌کنند.

15. ویروس اچ.آی.وی در کدام قسمت بدن افراد آلوده وجود دارد؟

ویروس اچ.آی.وی در خون، مایع منی، ترشحات تناسلی زنان و شیر مادر وجود دارد.

16. خطر انتقال عفونت ایدز از طریق بوسیدن، خالکوبی یا تتو و گوشواره و آویزهای پوستی مانند حلقه بینی  چقدر است؟

انتقال از طریق بوسیدن تا به حال گزارش نشده است و خطر بسیار کمی دارد اما اگر وسایل خال‌کوبی و پیرسینگ آلوده به ویروس اچ.آی.وی باشد و استریل و ضدعفونی نشود، موجب انتقال عامل بیماری می‌شود. به همین علت بهتر است هر وسیله‌ای که برای سوراخ کردن هر نقطه از بدن یا برای جراحی استفاده می‌شود، یک بار مصرف یا با قابلیت ضدعفونی‌ شدن باشد.

17. شیوه عفونت‌زایی و ایجاد بیماری ویروس ‌اچ.آی.وی چگونه است و چطور به بیماری منجر می‌شود؟

ویروس اچ.آی.وی، پوشش و ژن‌های مخصوصی دارد که پس از ورود به بدن، میل ترکیبی زیادی برای اتصال به سطح سلول‌های لنفوسیت T از نوع کمک‌کننده دارد که به آنها لنفوسیت‌ CD4 مثبت می‌گویند. پس از اتصال پوشش ویروس و سلول‌های ایمنی مولکول RNA که حاوی ژن ویروس است، وارد ماده زمینه‌ای سلول ایمنی میزبان یعنی فرد آلوده می‌شود و مولکول DNA دو رشته‌ای ساخته می‌شود و این مولکول وارد هسته سلول شده و به صورت نهفته و بدون رونویسی یا تولید پروتئین ویروس باقی می‌ماند. لنفوسیت‌های T که به صورت خاطره‌ای یا یادآوری هستند، ممکن است برای تمام عمر به عنوان مخزن عفونت عمل کنند و حتی درمان ضدویروسی هم بر آنها تاثیری نداشته باشد.
 با این وجود، در سلول‌های T فعال، بخش عمده تکثیر ویروسی رخ می‌دهد. با فعال شدن لنفوسیت‌های T نوع کمک کننده، از DNA حاوی ژن ویروسی در هسته سلول‌، مولکول RNA ویروس تکثیر می‌شود و این تکثیر بیش از حد ممکن است موجب تخریب سلول شود. کمی پس از شروع عفونت اچ.آی.وی، تکثیر شدید ویروس در بافت‌های لنفاوی رخ می‌دهد و میزان مولکول RNA ویروس یا همان بار ویروسی در پلاسما، اغلب طی هفته دوم تا چهارم پس از عفونت، به بیش از یک میلیون نسخه در هر میلی‌لیتر پلاسما می‌رسد.

18. آیا گزش پشه، دست دادن، استفاده از بشقاب و لیوان فرد بیمار، ورزش کردن با فرد بیمار و سرفه و عطسه موجب انتقال ویروس می‌شود؟

حتی اگر پشه آلوده به اچ.آی.وی باشد، از این طریق انتقال نمی‌یابد. روش‌های دیگر نیز تاکنون عاملی برای انتقال ویروس نبوده‌اند.

19. خطر ابتلا به عفونت از طریق استفاده از تیغ اصلاح مشترک، به ویژه از فرد اچ.آی.وی مثبت چقدر است؟

هرگونه استفاده از وسیله غیراستریل مانند تیغ یا چاقو ممکن است موجب انتقال ویروس اچ.آی.وی شود. اشتراک تیغ اصلاح، توصیه نمی‌شود.

20. مادران باردار اچ.آی.وی مثبت باید برای جلوگیری از انتقال عفونت به نوزادشان چه نکاتی را رعایت کنند؟ 

 با توجه به خطر 15 تا 30 درصدی انتقال ویروس طی بارداری، زایمان و شیردهی، درمان مادر با دو داروی نویراپین و زیدوودین خطر انتقال ویروس اچ.آی.وی را از مادر به جنین به صفر می‌رساند. نویراپین یک بار هنگام زایمان به مادر و یک بار طی 72 ساعت پس از زایمان به نوزاد داده می‌شود. تجویز زیدوودین در شش ماه دوم بارداری و تزریق آن در هنگام زایمان به مادر و تا شش هفته برای فرزند از انتقال اچ.آی.وی به نوزاد جلوگیری می‌کند.

21. ‌چه عفونت‌ها یا بیمار‌ی‌هایی اگر در فردی وجود داشته باشد، ممکن است نشانه  ابتلا به ایدز باشد؟

تعدادی از سرطان‌ها مانند سارکوم‌ کاپوزی در افراد زیر 60 سال، لنفوم بورکیت، لنفوم اولیه مغزی و سرطان مهاجم دهانه رحم و بیماری‌هایی مانند کاهش وزن بیش از 10 درصد وزن بدن، ممکن است با بیماری ایدز همراه باشد. همچنین تعدادی عفونت ویروسی مانند هرپس جلدی مخاطی (تبخال موضعی و منتشر)، التهاب شبکیه، مری یا روده به علت ویروس سیتومگال نیز ممکن است از نشانه‌های نقص ایمنی سلولی مرتبط با ایدز باشد.

22. آیا در کشور برای پیشگیری از ابتلا به ایدز برنامه یا قانون مصوبی وجود دارد؟

ماده 86 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ایران حاکی از آن است که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دستگاه‌های ذیربط مکلفند، تا پایان سال اول برنامه چهارم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، اقدامات لازم را جهت کاهش خطرها و زیان‌های فردی و اجتماعی اعتیاد، پیشگیری و درمان بیماری ایدز و نیز کاهش بار بیماری‌های روانی، معمول دارد.

23. چه زمانی می‌گوییم فردی مبتلا به بیماری ایدز است؟

اصطلاح بیماری ایدز، مرحله پیشرفته آلودگی با ویروس اچ.آی.وی است. ممکن است فردی اچ.آی.وی مثبت باشد اما
هنوز به بیماری ایدز مبتلا نشده باشد.
از آلودگی به اچ.آی.وی تا ابتلا به بیماری ایدز 4 مرحله وجود دارد که سازمان جهانی بهداشت آن را تعریف کرده است:
مرحله 1: فرد اچ.آی.وی مثبت بدون علامت است و به عنوان بیماری ایدز شناخته نمی‌شود.
مرحله 2: علایم و نشانه‌های خفیف بیماری پوست و مخاط و عفونت‌های تنفسی مکرر  دیده می‌شود.
مرحله 3: اسهال مزمن بدون علت و نامشخص به مدت بیش از یک ماه، عفونت‌های میکروبی شدید و سل ریوی دیده می‌شود.
مرحله 4: توکسوپلاسموز مغزی، کاندیدیاز مری، نای، برونش (نوعی عفونت قارچی) و سارکوم کاپوزی (نوعی سرطان عروق پوست) دیده می‌شود.

24. آیا از چهره یک فرد می‌توان گفت که به اچ.آی.وی مبتلا شده است؟

خیر. از چهره فرد مبتلا به بیماری ایدز یا
اچ.آی.وی مثبت نمی‌توان فهمید که او بیمار است. ممکن است فرد اچ.آی.وی‌ مثبت به طور کامل سالم و خوب به نظر برسد و در عین حال، موجب انتقال ویروس و بیماری به دیگران شود. اگر علایم و نشانه‌ای وجود داشته باشد، اختصاصی برای فرد
اچ.آی.وی مثبت نیست. عفونت قارچی یا سل ریه یا انواع سرطان‌ها که در این بیماری ممکن است به وجود آید، در افرادی که به ویروس اچ.آی.وی‌ آلوده نیستند نیز وجود دارد.

25. انتقال ویروس اچ.آی.وی از طریق سرنگ مشترک چگونه است؟

هنگامی که فردی از سرنگ و سرسوزن مخصوص آن استفاده می‌کند، به خون فرد آغشته می شود و باتوجه به اینکه ویروس اچ.آی.وی در خون بیمار مبتلا به ایدز وجود دارد، روی سر سوزن و داخل سرنگ باقی می‌ماند. اگر فرد دیگری از این سرنگ و سرسوزن استفاده کند، ویروس از طریق عروق به فرد دوم انتقال می‌یابد. به اشتراک گذاشتن سرنگ و سرسوزن میان معتادان تزریقی از راه‌های مهم و شایع انتقال ویروس است. در کشور ما در ابتدا ویروس اچ.آی.وی از طریق استفاده از سرنگ و سرسوزن مشترک در معتادان تزریقی به ویژه در زندان‌ها به افراد دیگر انتقال می‌یافت و معتادان پس از آزادی یا در هنگام زندانی بودن ویروس اچ.آی.وی را به همسران خود انتقال می‌دادند.

26. در کشور ما در طی 26 سال اخیر چه کارهایی برای مبارزه با ایدز و پیشگیری از ابتلا به این بیماری انجام گرفته است؟

با توجه به آنکه شایع‌ترین راه انتقال ویروس اچ.آی.وی استفاده از سرنگ و سرسوزن مشترک در بین معتادان تزریقی بود، برنامه‌های گوناگون و موثری در جهت کاهش آسیب انجام گرفته است. این برنامه‌ها شامل استفاده از راهنما، کتابچه و جزوه‌های متعدد اطلاع‌رسانی و برنامه‌های آموزشی به صورت سمینار، همایش و کلا‌س‌های مختلف برای معتادان و خانواده‌های آنها در جهت تغییر رفتار از اعتیاد تزریقی به سوی درمان نگهدارنده با داروهایی مانند متادون و تحت نظر پزشک دوره‌دیده و باتجربه و متخصصان روانپزشکی است. همین مساله موجب شده است تا انتقال ویروس اچ.آی.وی از طریق اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ و سرسوزن مشترک به طور چشمگیری کاهش یابد.