توصیه های بهداشتی بمنظور پیشگیری از وبا
یماری وبا یکی ازبیماریهای عفونی است که همه ساله دربسیاری از کشورها شیوع می یابد ودرایران نیز تقریباً هرسال مواردی از ابتلای به این بیماری مشاهده می شود . وبا یک بیماری واگیردار عفونی است که فقط درانسان ایجاد می شود این بیماری شامل دونوع « کلاسیک » و « التور » است که نوع دوم آن ،قدرت همه گیری بیشتری دارد . درایران نخستین همه گیری درسال 1344 اتفاق افتاده وتا به حال 9 بار همه گیری کشوری رخ داده است اما ابتلا به این بیماری به صورت تک گیرهمه ساله دربیشتر استانهای کشور گزارش شده است . درآذربایجان شرقی ازسال 1366 تاکنون پنج بار همه گیری بیماری وبا رخ داده است . ازسال 1377 تا 1384 درایران تعداد موارد مبتلا به وبا 12033 مورد و موارد مرگ ناشی از وبا 149 مورد بوده است . برای آشنایی بیشتر با این بیماری گفتگویی کرده ایم با دکتر افشین محمدعلیزاده ، متخصص عفونی وعضوهیات علمی ومدیرگروه تخصصی پیشگیری ومبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
سلامت : آقای دکتر! تعریف شما ازبیماری وبا چیست ؟
وبا یک بیماری اسهالی است که توسط نوعی باکتری به نام ویبریوکلرا ایجاد می شود که انتقال آن از راه مدفوعی- دهانی است . ازآنجا که بیش ازیک میلیون ارگانیسم برای ایجاد این بیماری مورد نیاز است وبا منحصراً ازطریق آب یا غذای آلوده منتقل می شود ممکن است آب ازسرمنشاء خود آلوده شده باشد ،ضمن اینکه آب های سطحی و آب چاههای کم عمق هم می توانند منابع عفونت باشند . افزون براین ، ویبریوکلرا می تواند در محیط های آبی برای سالها زندگی کند. البته عمده این بیماری نوع وارداتی آن است که بیشترازکشورهای افغانستان و پاکستان می آید .
سلامت : فصل شیوع بیماری چه زمانی است ؟
فصل همه گیری های وبا به درستی مشخص نشده است . نزدیک خط استوا ، همه گیری های وبا غیرقابل پیش بینی است ومی تواند درفصل خشک یا بارانی اتفاق بیفتد . درایران امکان بروز و شیوع بیماری وبا از اردیبهشت ماه شروع شده ومنحنی شیوع بیماری درتابستان به اوج خود می رسد وبا فرارسیدن پاییز ، دامنه انتشار بیماری کاهش یافته و درماه آذر نزدیک به صفرمی رسد . کاهش شیوع بیماری درآبان ماه به منزله نابودی میکروب آن نیست بلکه میکروب ها تا درجات معینی ازسرما در زمستان نیز زنده می مانند ودربهارسال بعد چرخه بروز و شیوع بیماری ازسرگرفته می شود بنابراین رعایت بهداشت درتمام زمینه ها می تواند نقش مهمی درمهاراین بیماری داشته باشد .
سلامت : به جزآب وغذای آلوده به مدفوع انسانی ، بیماری ازچه راه های دیگری قابل انتقال است ؟
همان طورکه گفتم راه سرایت وبا ، آب ویا غذای آلوده به مدفوع انسانی است چون که ناقل بیماری فقط انسان است . البته اسیدمعده سدمخاطی خوبی دربرابر ورود این میکروب به بدن است . معمولاً 12 ساعت تا 6 روز پس ازمصرف مواد غذایی یا آب آلوده ، بیماری ایجاد می شود و درطول این مدت امکان انتقال بیماری به نفردیگرنیزوجود دارد واین می تواند به عنوان یک عامل خطردرشیوع این بیماری تلقی شود ،ضمن اینکه هرچیزی که آلوده به باکتری وبا شده باشد ، آلوده کننده است . مثلاً حمام کردن یا شستشوی وسایل آشپزی درآب آلوده هم می تواند موجب انتقال وبا شود غذاهایی هم که می توانند وبا را منتقل کنند شامل غذاهای دریایی ناپخته وخام به ویژه صدف، میوه وسبزی هستند . به خصوص غذاهایی که خارج ازیخچال نگهداری می شوند ، بشکه ویا هرگونه مخزن نگهداری آب که به دلیل تماس دست آلوده حاوی میکروب وباشده است . آب های سطحی ویا آب چاه که به دلیل نزدیکی به چاههای فاضلاب امکان آلودگی پیدا کرده اند ، سبزی ها و میوه هایی که با آب آلوده درتماس بوده اند ، وبا را منتقل می کنند زیرا هم آبیاری وهم شستن با آب آلوده امکان انتقال بیماری را فراهم می سازد . ماهی هایی که ازآب های آلوده صید شده اند به خصوص اگرخام مصرف شوند .
جالب است بدانید غذاهای ترش با آب لیمو مانع رشد ویبریوکلرا می شوند . از آنجا که ویبریوکلرا در محیط اسیدی نمی تواند زندگی کند ، بیمارانی که آنتی اسید مصرف می کنند یا تولید اسید معده آنها کاهش یافته است به وبا مستعدتر هستند .
سلامت : چه افرادی بیشتردرمعرض خطرابتلا به این بیماری قراردارند ؟
افراد مبتلا به سوء تغذیه، استفاده کنندگان از داروهای ضداسیدمعده ، الکلی ها و افرادی که تحت عمل جراحی برداشت معده قرار گرفته اند .
سلامت : علایم ونشانه های بیماری شامل چه مواردی است ؟
وبا ، طیف بالینی وسیعی دارد . تقریبا 75 درصد از افرادی که دچار عفونت با ویبریوکلرا می شوند ، هیچ نشانه ای از بیماری ندارند . 20 درصد دیگر دچار اسهال می شوند که از اسهال ایجاد شده توسط دیگر ارگانیسم ها قابل افتراق نیست درتعداد اندکی ( بین 2 تا 5 درصد ) از افراد مبتلا به عفونت ، اسهال آبکی ، استفراغ وازدست رفتن آب بدن رخ می دهد. وبای علامت دار با اسهال آبکی حجیم بدون تب یا زورپیچ شکم آغاز می گردد . دراسهال وبایی گاهی رشته های سفیدی نیزدیده می شود که اصطلاحا مدفوع لعاب برنجی نام دارد ومعمولاً بدون بو است یا بوی شبیه ماهی را دارد . این نوع اسهال ، اسهال خونی نیست ودر بسیاری موارد ، بیماری درحد خفیف ومتوسط است . با شدت گرفتن اسهال، ظرف چندساعت بیماربه اغماء می رود . استفراغ هم می تواند شدید باشد و کرامپ های دردناک درپاها علایم شایع است . درموارد شدید بیماری ، ممکن است زورپیچ درمعده یا درد دست ها وپاها وجود داشته باشد، بنابراین کاهش شدید آب بدن علت اصلی مرگ بیمارمبتلا به وبا است وافراد باید به محض دیدن این نشانه ها به مراکز بهداشتی وبیمارستانی مراجعه کنند وبا دادن آزمایش درصورت نوع متوسط بستری شوند .
سلامت : با توضیحاتی که دادید راههای پیشگیری ازآن خیلی زیاد خواهد بود ؟
بله ، ولی ازآنجا که پیشگیری همیشه راحت تر و آسان تراز درمان است ،توصیه می کنیم به این موارد دقت کنید :
v رعایت بهداشت فردی ، به خصوص شستشوی دست ها بعد از اجابت مزاج وپیش ازصرف هرگونه ماده غذایی
v ازیخ های بهداشتی استفاده کنید .
v ازمصرف موادغذایی ، آب میوه و نوشیدنی های ارائه شده دربیرون ازمنزل وبه خصوص غذاهای ارائه شده توسط فروشندگان دوره گرد جداً خودداری کنید .
v برای نوشیدن ویا شستن ظرف ها از آب سالم استفاده کنید .
v درصورت استفاده ازموادغذایی که قبلاً پخته شده است ، حتماً مجدداً آن را به طورکامل داغ کنید .
v در رودخانه ها که احتمال آلودگی وجود دارد ،شنا نکنید .
v ازبازی کودکان دراستخری که آب کثیف دارد یا بازی آنها درمحل تجمع آب های راکد جلوگیری کنید .
v ازموادغذایی به خصوص نسبت به دسترسی مگس وسایرآلودگی ها محافظت کنید .
v وسایل شخصی بیمار را جدا و پس ازاستفاده بیمار ازتوالت آن را به طورکامل ضدعفونی کنید .
v جمع آوری و دفع بهداشتی فضولات انسانی .
v قبل ازمصرف میوه وسبزی آنها را انگل زدایی و ضدعفونی کنید .
v درصورت دسترسی نداشتن به آب سالم و تصفیه شده حتماً آن را به مدت 10 دقیقه بجوشانید .
v درتهیه بهداشتی سالادهای فصل دقت کنید .
6 توصیه برای ضدعفونی میوه وسبزی :
1- ابتدا میوه وسبزیجات را پاک کرده و انگل زدایی نمایید .
2- سبزی ها را به مدت 5 دقیقه درمحلول آب و مایع ظرفشویی قراردهید .
3- به ازای هرلیترآب 3 تا 5 قطره مایع ظرف شویی یابد به آب اضافه شود . سبزی را درداخل کف آب به خوبی به هم بزنید .
4- سبزی را از روی کف آب جمع آوری نموده وبا آب سالم شستشو دهید .
5- نصف قاشق چای خوری پودرپرکلرین به 5 لیترآب اضافه نموده وسبزی را به مدت 10 تا 15 دقیقه درداخل آن قراردهید .
6- سبزی ضدعفونی شده را مجدداً با آب سالم وبهداشتی شستشو نمایید .
6 نکته مهم درباره وبا :
1- مهمترین مشکل دربیماری وبا ازدست دادن شدید مایعات والکترولیت های بدن است . بنابراین استفاده از مایعات خصوصاً محلول ORS ضروری است .
2- بدون تجویز پزشک ، ازمصرف قرص های ضداسهال به هرنحو خودداری کنید .
3- توجه به تابلوهای هشداردهنده و مشخص کننده آب آشامیدنی درپارک ها
4- واکسیناسیون درپیشگیری از وبا موثرنیست .
5- تغذیه باشیرمادربه محافظت شیرخواران منجر می شود .
6- آب های معدنی به دلیل داشتن محیط اسیدی ، سالم هستند وعامل بیماری وبا نمی تواند درآن زنده بماند .
ORS : محلول درمانی
کشف ORS پیشرفت عمده وعملی در مبارزه با وبا ودیگربیماری های اسهالی بوده است . به نحوی که استفاده از این محلول، مرگ ناشی از وبا را از 50 درصد به یک درصد کاهش داده است . نحوه استفاده ازاین محلول آن است که محتوی بسته های ORS را دریک لیترآب آشامیدنی حل کنید . این محلول باید همه روزه به صورت تازه فراهم ودرمدت 24 ساعت مصرف شود ومحلول نباید جوشانده شود . در مکان هایی که دسترسی به ORS مقدور نیست ، مخلوط ساده ای از نمک طعام 5 گرم و شکر20گرم در یک لیترآب آشامیدنی حل شده را می توان تا به دست آوردن ORS مصرف کرد .
روش کلرزدن به آب :
4 قاشق چای خوری پودرپرکلرین را در1 لیترآب حل کنید . این محلول می تواندبه عنوان محلول مادر مورد استفاده قرارگیرد . سپس ازاین محلول برای ضدعفونی هرلیترآب 3 قطره اضافه نمایید .
برچسب: ،
