بیماری فشارخون و مداخلات روان شناختی
چرا استرس باعث هیپرتانسیون حاد می شود؟
همان طوری که قبلا بیان شد , فشارخون حاصل حجم ضربه ای , تعداد ضربان قلب و مقاومت محیطی( عروقی ) است که استرس با اثر بر هرسه متغیر, میزان فشارخون را افزایش می دهد.
الف) تعداد ضربان قلب : استرس باعث افزایش فعالیت سمپاتیک و افزایش ترشح نوراپی نفرین از انتهای این اعصاب می شود. ثانیا اعصاب سمپاتیک قسمت مرکزی غده ی فوق کلیه را تحریک کرده و با افزایش ترشح اپی نفرین از این قسمت نیز تعداد ضربان قلب را افزایش می دهد.
ب) حجم ضربه ای : استرس ترشح هورمون محرک غده ی فوق کلیه راافزایش می دهد که این هورمون با اثر بر قسمت قشری غده ی فوق کلیه وبا افزایش ترشح آلدوسترون باعث افزایش جذب سدیم واحتساب مایع می شود . همچنین افزایش فعالیت سمپاتیک باعث انقباض عروق کلیه می شود که با کاهش پرفوزیون کلیوی , هورمون های رنین - آنژیوتانسین ترشح می شود که انژیوتانسین 1به آنژیوتانسین 2 وآنژیوتانسین 2 به آلدوسترون تبدیل می شود و جذب آب و نمک افزایش می یابد.
ج ) مقاومت عروقی: استرس با افزایش فعالیت سمپاتیک در جدار عروق و انقباض جدار عروق, مقاومت محیطی را افزایش می دهد درنتیجه فشار خون افزایش می یابد.
چرا استرس باعث هیپرتانسیون پایدار می شود؟
به دو دلیل زیر استرس باعث هیپرتانسیون پایدار می شود :
1- حساسیت زدایی با رورفلکس
2- افزایش ضخامت جدار سرخرگ ها
حساسیت زدایی با رورفلکس : در سرخرگ کاروتید که یکی از شاخه های آئورت است گیرنده هایی به نام بارورسپتور وجود دارد. این گیرنده ها به حجم ضربه ای حساس بوده و در صورت افزایش یا کاهش حجم ضربه ای , با افزایش یا کاهش تعداد ضربان قلب , حجم ضربه ای را اصلاح می کنند . مثلا اگر حجم ضربه ای به جای 50 سی سی 30 , سی سی باشد , بارورسپتور تشخیص داده و حالا با تحریک سمپاتیک و افزایش تعداد ضربان قلب , حجم ضربه ای را اصلاح می کند و اگر حجم ضربه ای به جای 50 سی سی 80 , سی سی باشد, بارور سپتور با ساپرس کردن , سمپاتیک باعث می شود که پاراسمپاتیک غالب شود و با کاهش تعداد ضربان قلب, حجم ضربه ای را اصلاح می کند. استرس در دراز مدت , این حساسیت بارورسپتورها را از بین می برد.
افزایش ضخامت جدار سرخرگ ها: استرس در د راز مدت با افزایش انقباضات جدار عروق , باعث افزایش ضخامت می شود. که این افزایش ضخامت جدا سرخرگ ها باعث تنگ شدن مجرای سرخرگ می شود که خود عامل فشار خون پایدار است.
سبک زندگی و فشار خون
تحقیقات زیادی ارتباط عوامل زیر را با فشار خون به اثبات رسانیده اند که این عوامل شامل :
1- چاقی و اضافه وزن
2- نوشیدن الکل
3 -رژیم غذایی ناسالم
4 -عدم فعالیت فیزیکی و سبک نشستن
5- سیگار کشیدن
چاقی و اضافه وزن, بر اساس تعریف WHO فرد نرمال باید شاخص توده ی بدنی یا 9 , 5/BMI-18/24 داشته باشد و اگر 25 »BMI باشد شخص دارای اضافه وزن است و اگر 30»BMI باشد فرد چاق محسوب می شود که خود دارای سه طبقه می باشد: طبقه اول چاقی , 30»BMI طبقه دومی چاقی 35»BMI و طبقه سوم چاقی 40»BMI می باشد . قابل ذکر است که شاخص توده بدنی از تقسیم وزن به کیلو گرم به مجذور قد به دست می آید . بر اساس این تعریف تخمین شده که 60 درصد مردان و 50 درصد زنان ایالات متحده اضافه وزن دارند و تعداد آن ها بیش از 97 میلیون بزرگسال برآورد شده است. شیوع بالای چاقی یک مشکل عمومی سلامتی را نشان می دهد که زمینه ساز بیماری و مرگ و میر قلبی و عروقی است. اطلاعات همه گیر شناختی هماهنگی ارتباط بین چاقی و فشار خون بالا را نشان می دهد. مطالعه ی قلب فرامینگهام اظهار می دارد که 65 درصداز عوامل خطر آفرین فشار خون در زنان و 78 درصد در مردان می تواند به چاقی مرتبط باشد . به علاوه چاقی بالای بدن به خصوص درصورت وجود چربی در درون شکم نسبت به چاقی قسمت پایین بدن ارتباط قوی تری با فشار خون دارد . همچنین در مطالعه ای که در کشور ترکیه بر روی 1761 نفر انجام شده است, شاخص توده ی بدنی , نسبت کمر به باسن, جنس , چربی و کلسترول خون, فشار خون در خویشاوندان درجه ی یک و مصرف چربی اشباع شده, عوامل خطر آفرین فشار خون بالا معرفی شده اند. مطالعه ای که توسط مرکز تحقیق بیماری گوارشی , دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده , دریافته است که میزان شیوع اضافه وزن و چاقی در جمعیت ایران به ترتیب 62 و 2دهم درصد و 28 درصد می باشد که هر دو در زنان نسبت به مردان رایج تر است . شیوع اضافه وزن در زنان ایرانی در مقایسه با زنان آمریکایی بالاتر است ( 68 و 6 دهم درصد دربرابر 61 و 6 دهم درصد) . در حالیکه شیوع چاقی در این دو جمعیت به هم نزدیک تر است ( 34 و 9 دهم درصد در برابر 33و 2 دهم درصد) . مردان ایرانی در مقایسه با مردان آمریکایی شیوع کمتر اضافه وزن ( 53 و 7 دهم درصد در برابر 68 و 8 دهم درصد ) و چاقی 16 و 2 دهم درصد در برابر 30 و 5 دهم درصد ) . دیابت شیرین در 6و2 دهم درصد آزمودنی ها گزارش شد. سیگار کشیدن در زنان و مران به ترتیب 2و2 دهم درصد و 33و2 دهم درصد می باشد. همچنین نسبت کمر به باسن در میان زنان ایرانی 5 و 96 صدم می باشد که از 19 جمعیت دیگر بسیاربالاتر است و پژوهشی که توسط مرکز تحقیق آندوکرین دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده دریافته است که برای هر واحد افزایش , BMI نسبت کمر به باسن یا مصرف اسید چرب اشباع شده فشار خون دیاستولیک به ترتیب 0/6 و0/9 و1 میلی متر جیوه افزایش داشته است. در مطالعه ای مقطعی, برروی 8776 فرد شهری و 4719 فرد روستایی, ماده های زیست پزشکی , رژیم غذایی , جمعیت شناختی و اجتماعی اقتصادی بررسی گردید . نتایج نشان داد که 13 و 9 دهم مردان و 22و1دهم درصد از زنان در گروه های سنی 45 تا 69 فشار خون سیستولیک بالا داشتند که این میزان در بالای 70 سالگی به 28و1دهم در مردان و42و3دهم درزنان رسید. به علاوه 38و9دهم مردان و 46و4 دهم زنان در گروههای سنی 69-45 فشار خون دیاستولیک بالا داشتند که این میزان در بالای 70 سالگی به 47 درصد در مردان و57 و3 دهم درصد درزنان رسیده است .
براساس مطالعه ای که توسط مرکز تحقیق آندوکرین دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده15005 , آزمودنی در تهران از نظر فشار خون, سیگار کشیدن, اختلال در میزان لیپوپروتین خون , دیابت شیرین و چاقی بررسی شدند. بر اساس نتایج %78 مردان و % 80 زنان حداقل یکی از عوامل خطرآفرین بیماری قلبی عروقی را داشتند و درصد زنان با دو عامل خطر آفرین قلبی عروقی و بیشتر, بطور معناداری از مردان بالاتر بود. در صد دیابت, فشار خون بالا, چاقی, کلسترول کل بالا HDL , پایین , چربی بالا و سیگار کشیدن به ترتیب 9و8 دهم و 20 و 4 دهم و 14و4 دهم و 19و3دهم و 32 و 22و3 دهم درصد بوده است. و مطالعه ای که توسط همین مرکز برروی 1799 فرد بالای 60 سال انجام شده دریافته است که شیوع زنان با دو یا بیشتر عامل خطر آفرین قلبی عروقی نسبت به مردان بطور معنادار بیشتر است. دیابت در % 24 مردان و %29 زنان و چاقی در % 15 مردان و % 36 زنان دیده شد . %45 از مردان و % 94 از زنان نسبت کمر به باسن بالا داشتند. مطالعه ی دیگری توسط این مرکز در زمینه ی ارتباط چاقی و عوامل خطر آفرین قلبی عروقی بر روی 3622 مرد و 5025 زن 20 تا 70 سال انجام شده است. , BMI دور کمر, نسبت به مردان غیر چاق خطر بالاتری برای فشارخون بالا , کلسترول کل بالا , چربی بالا, لیپوپروتین با چگالی کم ( HDL ) کم دارند. مردانی که چاقی مرکزی داشتند بیشتر مستعد چربی, فشار خون و کلسترول بالا بودند و زنان چاق احتمال بیشتری برای داشتن فشار خون بالا, کلسترول کل بالا , چربی بالاLDL , بالا و HDL پایین نسبت به زنان غیر چاق داشتند. زنان با چاقی مرکزی, احتمال بیشتری برای چربی بالا و HDL پایین داشتند. همچنین مطالعه ی دیگری که توسط همین مرکز انجام شده دریافته است که بین 3 اندازه ی نسبت کمر به باسن, دور کمر با باسن , دور کمر و نسبت کمر به قد, در مردان ایرانی نسبت کمر به باسن مهم ترین پیش بین بیماری قلبی عروقی است.
رژیم غذایی ناسالم و فشار خون: مطالعات زیادی ارتباط مصرف چربی و سدیم زیاد و مصرف کم سبزیجات و میوه جات تازه را با فشار خون نشان داده اند. مصرف 1100 تا 3300 میلی گرم سدیم روزانه کافی و بی خطر است ( یک قاشق مربا خوری 2000 میلی گرم سدیم دارد) ولی افراد فشار خونی باید مصرف سدیم را بسیار محدود کنند. هم چنین کافئین که از طریق قهوه, چای , نوشابه کولا, و شکلات وارد بدن می شود می تواند برفشار خون اثر داشته باشد. نتایج پژوهشی که وضع سلامت بیش از1900 مرد را به مدت 19 سال پی گرفت نشان داد که مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی در کسانی که روزانه 6 فنجان یا بیشتر قهوه می نوشیدند, بسیار بالاتر از کسانی بود که قهوه ی کمتری می نوشیدند. مطالعه 12 ساله ای که توسط دانشگاه هاروارد بر روی 19541 نفر انجام شده , دریافته است که کافئین که از طریق قهوه وارد بدن میشود عامل خطرآفرین فشار خون بالا نمی باشد ولی مصرف نوشابه ی کولا مستقل از این که شکردار باشد یا رژیمی با افزایش خطر فشار خون بالا ارتباط دارد.
برچسب: ،
همان طوری که قبلا بیان شد , فشارخون حاصل حجم ضربه ای , تعداد ضربان قلب و مقاومت محیطی( عروقی ) است که استرس با اثر بر هرسه متغیر, میزان فشارخون را افزایش می دهد.
الف) تعداد ضربان قلب : استرس باعث افزایش فعالیت سمپاتیک و افزایش ترشح نوراپی نفرین از انتهای این اعصاب می شود. ثانیا اعصاب سمپاتیک قسمت مرکزی غده ی فوق کلیه را تحریک کرده و با افزایش ترشح اپی نفرین از این قسمت نیز تعداد ضربان قلب را افزایش می دهد.
ب) حجم ضربه ای : استرس ترشح هورمون محرک غده ی فوق کلیه راافزایش می دهد که این هورمون با اثر بر قسمت قشری غده ی فوق کلیه وبا افزایش ترشح آلدوسترون باعث افزایش جذب سدیم واحتساب مایع می شود . همچنین افزایش فعالیت سمپاتیک باعث انقباض عروق کلیه می شود که با کاهش پرفوزیون کلیوی , هورمون های رنین - آنژیوتانسین ترشح می شود که انژیوتانسین 1به آنژیوتانسین 2 وآنژیوتانسین 2 به آلدوسترون تبدیل می شود و جذب آب و نمک افزایش می یابد.
ج ) مقاومت عروقی: استرس با افزایش فعالیت سمپاتیک در جدار عروق و انقباض جدار عروق, مقاومت محیطی را افزایش می دهد درنتیجه فشار خون افزایش می یابد.
چرا استرس باعث هیپرتانسیون پایدار می شود؟
به دو دلیل زیر استرس باعث هیپرتانسیون پایدار می شود :
1- حساسیت زدایی با رورفلکس
2- افزایش ضخامت جدار سرخرگ ها
حساسیت زدایی با رورفلکس : در سرخرگ کاروتید که یکی از شاخه های آئورت است گیرنده هایی به نام بارورسپتور وجود دارد. این گیرنده ها به حجم ضربه ای حساس بوده و در صورت افزایش یا کاهش حجم ضربه ای , با افزایش یا کاهش تعداد ضربان قلب , حجم ضربه ای را اصلاح می کنند . مثلا اگر حجم ضربه ای به جای 50 سی سی 30 , سی سی باشد , بارورسپتور تشخیص داده و حالا با تحریک سمپاتیک و افزایش تعداد ضربان قلب , حجم ضربه ای را اصلاح می کند و اگر حجم ضربه ای به جای 50 سی سی 80 , سی سی باشد, بارور سپتور با ساپرس کردن , سمپاتیک باعث می شود که پاراسمپاتیک غالب شود و با کاهش تعداد ضربان قلب, حجم ضربه ای را اصلاح می کند. استرس در دراز مدت , این حساسیت بارورسپتورها را از بین می برد.
افزایش ضخامت جدار سرخرگ ها: استرس در د راز مدت با افزایش انقباضات جدار عروق , باعث افزایش ضخامت می شود. که این افزایش ضخامت جدا سرخرگ ها باعث تنگ شدن مجرای سرخرگ می شود که خود عامل فشار خون پایدار است.
سبک زندگی و فشار خون
تحقیقات زیادی ارتباط عوامل زیر را با فشار خون به اثبات رسانیده اند که این عوامل شامل :
1- چاقی و اضافه وزن
2- نوشیدن الکل
3 -رژیم غذایی ناسالم
4 -عدم فعالیت فیزیکی و سبک نشستن
5- سیگار کشیدن
چاقی و اضافه وزن, بر اساس تعریف WHO فرد نرمال باید شاخص توده ی بدنی یا 9 , 5/BMI-18/24 داشته باشد و اگر 25 »BMI باشد شخص دارای اضافه وزن است و اگر 30»BMI باشد فرد چاق محسوب می شود که خود دارای سه طبقه می باشد: طبقه اول چاقی , 30»BMI طبقه دومی چاقی 35»BMI و طبقه سوم چاقی 40»BMI می باشد . قابل ذکر است که شاخص توده بدنی از تقسیم وزن به کیلو گرم به مجذور قد به دست می آید . بر اساس این تعریف تخمین شده که 60 درصد مردان و 50 درصد زنان ایالات متحده اضافه وزن دارند و تعداد آن ها بیش از 97 میلیون بزرگسال برآورد شده است. شیوع بالای چاقی یک مشکل عمومی سلامتی را نشان می دهد که زمینه ساز بیماری و مرگ و میر قلبی و عروقی است. اطلاعات همه گیر شناختی هماهنگی ارتباط بین چاقی و فشار خون بالا را نشان می دهد. مطالعه ی قلب فرامینگهام اظهار می دارد که 65 درصداز عوامل خطر آفرین فشار خون در زنان و 78 درصد در مردان می تواند به چاقی مرتبط باشد . به علاوه چاقی بالای بدن به خصوص درصورت وجود چربی در درون شکم نسبت به چاقی قسمت پایین بدن ارتباط قوی تری با فشار خون دارد . همچنین در مطالعه ای که در کشور ترکیه بر روی 1761 نفر انجام شده است, شاخص توده ی بدنی , نسبت کمر به باسن, جنس , چربی و کلسترول خون, فشار خون در خویشاوندان درجه ی یک و مصرف چربی اشباع شده, عوامل خطر آفرین فشار خون بالا معرفی شده اند. مطالعه ای که توسط مرکز تحقیق بیماری گوارشی , دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده , دریافته است که میزان شیوع اضافه وزن و چاقی در جمعیت ایران به ترتیب 62 و 2دهم درصد و 28 درصد می باشد که هر دو در زنان نسبت به مردان رایج تر است . شیوع اضافه وزن در زنان ایرانی در مقایسه با زنان آمریکایی بالاتر است ( 68 و 6 دهم درصد دربرابر 61 و 6 دهم درصد) . در حالیکه شیوع چاقی در این دو جمعیت به هم نزدیک تر است ( 34 و 9 دهم درصد در برابر 33و 2 دهم درصد) . مردان ایرانی در مقایسه با مردان آمریکایی شیوع کمتر اضافه وزن ( 53 و 7 دهم درصد در برابر 68 و 8 دهم درصد ) و چاقی 16 و 2 دهم درصد در برابر 30 و 5 دهم درصد ) . دیابت شیرین در 6و2 دهم درصد آزمودنی ها گزارش شد. سیگار کشیدن در زنان و مران به ترتیب 2و2 دهم درصد و 33و2 دهم درصد می باشد. همچنین نسبت کمر به باسن در میان زنان ایرانی 5 و 96 صدم می باشد که از 19 جمعیت دیگر بسیاربالاتر است و پژوهشی که توسط مرکز تحقیق آندوکرین دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده دریافته است که برای هر واحد افزایش , BMI نسبت کمر به باسن یا مصرف اسید چرب اشباع شده فشار خون دیاستولیک به ترتیب 0/6 و0/9 و1 میلی متر جیوه افزایش داشته است. در مطالعه ای مقطعی, برروی 8776 فرد شهری و 4719 فرد روستایی, ماده های زیست پزشکی , رژیم غذایی , جمعیت شناختی و اجتماعی اقتصادی بررسی گردید . نتایج نشان داد که 13 و 9 دهم مردان و 22و1دهم درصد از زنان در گروه های سنی 45 تا 69 فشار خون سیستولیک بالا داشتند که این میزان در بالای 70 سالگی به 28و1دهم در مردان و42و3دهم درزنان رسید. به علاوه 38و9دهم مردان و 46و4 دهم زنان در گروههای سنی 69-45 فشار خون دیاستولیک بالا داشتند که این میزان در بالای 70 سالگی به 47 درصد در مردان و57 و3 دهم درصد درزنان رسیده است .
براساس مطالعه ای که توسط مرکز تحقیق آندوکرین دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده15005 , آزمودنی در تهران از نظر فشار خون, سیگار کشیدن, اختلال در میزان لیپوپروتین خون , دیابت شیرین و چاقی بررسی شدند. بر اساس نتایج %78 مردان و % 80 زنان حداقل یکی از عوامل خطرآفرین بیماری قلبی عروقی را داشتند و درصد زنان با دو عامل خطر آفرین قلبی عروقی و بیشتر, بطور معناداری از مردان بالاتر بود. در صد دیابت, فشار خون بالا, چاقی, کلسترول کل بالا HDL , پایین , چربی بالا و سیگار کشیدن به ترتیب 9و8 دهم و 20 و 4 دهم و 14و4 دهم و 19و3دهم و 32 و 22و3 دهم درصد بوده است. و مطالعه ای که توسط همین مرکز برروی 1799 فرد بالای 60 سال انجام شده دریافته است که شیوع زنان با دو یا بیشتر عامل خطر آفرین قلبی عروقی نسبت به مردان بطور معنادار بیشتر است. دیابت در % 24 مردان و %29 زنان و چاقی در % 15 مردان و % 36 زنان دیده شد . %45 از مردان و % 94 از زنان نسبت کمر به باسن بالا داشتند. مطالعه ی دیگری توسط این مرکز در زمینه ی ارتباط چاقی و عوامل خطر آفرین قلبی عروقی بر روی 3622 مرد و 5025 زن 20 تا 70 سال انجام شده است. , BMI دور کمر, نسبت به مردان غیر چاق خطر بالاتری برای فشارخون بالا , کلسترول کل بالا , چربی بالا, لیپوپروتین با چگالی کم ( HDL ) کم دارند. مردانی که چاقی مرکزی داشتند بیشتر مستعد چربی, فشار خون و کلسترول بالا بودند و زنان چاق احتمال بیشتری برای داشتن فشار خون بالا, کلسترول کل بالا , چربی بالاLDL , بالا و HDL پایین نسبت به زنان غیر چاق داشتند. زنان با چاقی مرکزی, احتمال بیشتری برای چربی بالا و HDL پایین داشتند. همچنین مطالعه ی دیگری که توسط همین مرکز انجام شده دریافته است که بین 3 اندازه ی نسبت کمر به باسن, دور کمر با باسن , دور کمر و نسبت کمر به قد, در مردان ایرانی نسبت کمر به باسن مهم ترین پیش بین بیماری قلبی عروقی است.
رژیم غذایی ناسالم و فشار خون: مطالعات زیادی ارتباط مصرف چربی و سدیم زیاد و مصرف کم سبزیجات و میوه جات تازه را با فشار خون نشان داده اند. مصرف 1100 تا 3300 میلی گرم سدیم روزانه کافی و بی خطر است ( یک قاشق مربا خوری 2000 میلی گرم سدیم دارد) ولی افراد فشار خونی باید مصرف سدیم را بسیار محدود کنند. هم چنین کافئین که از طریق قهوه, چای , نوشابه کولا, و شکلات وارد بدن می شود می تواند برفشار خون اثر داشته باشد. نتایج پژوهشی که وضع سلامت بیش از1900 مرد را به مدت 19 سال پی گرفت نشان داد که مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی در کسانی که روزانه 6 فنجان یا بیشتر قهوه می نوشیدند, بسیار بالاتر از کسانی بود که قهوه ی کمتری می نوشیدند. مطالعه 12 ساله ای که توسط دانشگاه هاروارد بر روی 19541 نفر انجام شده , دریافته است که کافئین که از طریق قهوه وارد بدن میشود عامل خطرآفرین فشار خون بالا نمی باشد ولی مصرف نوشابه ی کولا مستقل از این که شکردار باشد یا رژیمی با افزایش خطر فشار خون بالا ارتباط دارد.
برچسب: ،
امتیاز:
بازدید: