مقدمه:

شرایط زندگی، هم تعیین کنندة وسعت و الگوی ناتوانی، بیماری و مرگ و میر است و هم تعیین کننده وضعیت بهداشتی.  زندگی سالم­تر، محصول تعامل بین انتخاب های فردی از یک سو و محیط اقتصادی و اجتماعی احاطه کنندة افراد (از جمله سیستم بهداشتی) از سوی دیگر می باشد.

     تمامی انسان های زنده از توان سلامت معینی برخوردارند که باید برای نیل به تندرستی کامل و دوری از بیماری برای توسعه آن تلاش نمایند. شیوه های زندگی مرسوم بین انسان ها، تأثیر مهمی بر سلامت و تندرستی آنان دارد.

     گذار اپیدمیولوژیکی که اخیراً به علت تغییر در شرایط و شیوه های زندگی مشهود است، بار دوگانه بیماری های واگیر و غیر واگیر را در کشور افزایش داده است. در کشور ما، بیماری های ناشی از الگوهای شیوه زندگی ناسالم به صدر فهرست دلایل بیماری و مرگ و میر انتقال یافته است. بنابراین ضروری است که توجهی جدی به رویکردهای استـراتژیک مقابله با شرایط و عوامل خطر مؤثر در افـزایش وسعت بیماری ها آغاز شود که در این میان توجه دوباره به آموزش سلامت برای توانمندسازی افراد و جوامع در زمینه تأمین، حفظ و ارتقای سلامت با استفاده از ظرفیت سازمانی کافی و توان اجرایی مناسب در نظام ارایه خدمات بهداشتی درمانی کشور و حتی فراتر از آن به عنوان رویکردی استراتژیک برای توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور، یک ضرورت است.

     آموزش سلامت آن بخش از مراقبت‌های بهداشتی است که به تغییر نگرش و رفتارهای مربوط به سلامت تأکید می‌کند. هدف آموزش سلامت در حقیقیت تعالی رفتار سالم است که با ترکیبی از حمایت‌های آموزشی، ساختاری و اقتصادی صورت می‌گیرد.

    آموزش سلامت ترکیبی از تجارب یادگیری تسهیل کننده اتخاذ داوطلبانه رفتار سالم است که منجر به تأمین، حفظ و ارتقای سلامت شده و ترکیبی از حمایت های آموزشی، ساختاری اقتصادی و محیطی برای تعالی رفتار سالم است. آموزش دهندگان سلامت، پیشگامانی هستند که همیشه طالب درک جدیدی از رفتار انسانی و راه های جدید کاربرد دانش خویش به منظور حل مشکلات فردی اجتماعی می باشند تمام مراقبین سلامت، آموزش دهنده سلامت هستند و این افتخاری است که توسعه و تقویت آن نیازمند برنامه ریزی دقیق برای توسعه سلامت متکی بر شواهد و مبتنی بر جامعه می باشد.

     گسترش طیف آموزش دهندگان سلامت از وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا بهورزان سخت کوش و فداکار و رابطان پر افتخار سلامت، فرصتی است که باید با افزایش آشنایی با دانش ها و مهارت های مورد نیاز برای ارائه انواع خدمات آموزش سلامت از مرحله تعین نیازها تا اجرا و پایش و ارزشیابی مداخلات آموزش سلامت، تقویت گردد.

آموزش سلامت هر چند که وظیفه­ای است برای تمامی مراقبین سلامت اما خود عملی است که ریشه در مجموعه ای از علوم تربیتی، رفتاری، روان شناسی، مردم شناسی، جامعه شناسی، ارتباطات، اطلاعات، پزشکی و بهداشت داشته و متناسب با توسعه این علوم و گذار دوران، توسعه می یابد. آموزش سلامت هر چند وظیقه ای است برای تمام مراقبین سلامت اما بدون اتکای به شواهد و رعایت استانداردهای آموزش سلامت، نمی توان به تاثیر آن امیدی داشت و توسعه آموزش سلامت آموزش سلامت متکی به شواهد و مبتنی بر جامعه، نیازمند طراحی ساختاری منسجم، علمی و هماهنگ برای رهبری مداخلات آموزش سلامت در سطوح مختلف سیستم ارایه خدمات بهداشتی درمانی کشور می باشد. 

    ساختاری که فرصت مناسب برای انتقال روز آمد "علم آموزش سلامت" به داخل بخش سلامت و تبدیل آن به فنون و ابزارهای بکار بردنی برای تمام مراقبینی که در طیف گسترده آموزش دهندگان قرار می گیرند را فراهم سازد؛ راهبردهای موثر بر ای ترویج آموزش سلامت متکی بر شواهد با هدف افزایش هزینه اثر بخشی و تاثیر سلامت بر افراد و جوامعه را انتخاب و ترویج نماید. مراقبین سلامت را به عنوان آموزش دهندگان، برقرار کنندگان ارتباط، اطلاع رسانان، جلب حمایت کنندگان برای سلامت توانمند سازد. فرصت های سلامت در ورای مرزهای سلامت را توسعه داده، هنجارهای سلامت را ترویج و سیاست های حامی سلامت را تسهیل نماید.

 این مجموعه، برای تدوین  طراحی و پیاده سازی نظام جامع ثبت اطلاعات و ارزشیابی رسانه های آموزش سلامت تولید شده است، با امید توجه بیش از پیش به این بخش و افزایش کیفیت و ارتقای آموزش سلامت در کشور جهت بهبود و تدوام ارتقای سلامت جامعه.