پیوند کلیه
در این بحث ما شما را با 2 نوع پیوند و همچنین اتفاقاتی که قبل، در جریان و پس از پیوند رخ می دهد آشنا می کنیم . پس از پیوند باید داروهای جلوگیری کننده از رد پیوند مصرف کنید تا بدن کلیه جدید را قبول کند . بنابراین ما داروهای شایع تر در این زمینه را نیز معرفی کرده و اثرات جانبی و احتمالی آنها را نیز مطرح می کنیم. در نهایت به نقش استراحت/ ورزش / رژیم غذایی و سایر مباحثی که در یادگیری آنها در زندگی با کلیه جدید لازم است را نگاهی مختصر خواهیم داشت . پیوند کلیه : با پیشرفت ها و موقعیت های حاصله در پیوند کلیه هم اکنون پیوند کلیه بطور گسترده به عنوان بهترین شیوه درمان در اکثر بیماران با نارسایی مزمن کلیه تلقی می شود. پیوند کلیه موجب بازگشت بیمار به زندگی عادی خود شده ، اما این شیوه درمان برای همه بیماران مناسب نیست با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید پیوند کلیه برای شما روش مناسبی است یا خیر؟ عوامل موثر در انتخاب پیوند کلیه : * سلامت عمومی * سابقه بیماری قلبی * چاقی * سابقه مشکلات سیستم گردش خون * عوامل احساسی / روانی * شواهدی مبنی بر این که فرد پذیرش لازم در مصرف داروهای پس از پیوند را نداشته باشد. انواع پیوند : 2 نوع پیوند کلیه وجود دارد : - پیوند از اهداء کننده زنده - پیوند از شخصی که بطور ناگهانی فوت کرده باشد که همان اهداء کننده جسد یا مرگ مغزی است . پیوند کلیه از اهداء کننده زنده چیست ؟ در این نوع پیوند یک کلیه از یک اهداء کننده زنده که معمولاً خویشاوند است به شما پیوند زده می شود . اهدا کننده باید گروه خون یکسان و نوع بافت منطبق با فرد گیرنده داشته باشد. مناسب ترین افراد : اعضاء درجه اول خانواده / خصوصاً برادران و خواهران هستند. اهداء کننده باید در سلامت کامل باشد تا بتواند بعدها در زندگی خود با یک کلیه زندگی عادی داشته باشد . آزمون هایی که جهت تائید سلامت اهدا کننده انجام می گیرد : - سابقه طبی و معاینه بالینی کامل - رادیوگرافی قفسه سینه (عکس قفسه سینه) - نوار قلب - آزمون های خونی و ادرار - سونوگرافی و آنژیوگرافی کلیه - مصاحبه روان پزشک اگر کلیه مناسب و اهداء کننده سالم باشد زمانی برای پیوند تعیین می شود . پیوند از اهداء کننده جسد چیست؟ در پیوند کلیه از جسد ،یک لکیه سالم از فردی که فوت کرده است به شما پیوند زنده می شود . پس از انجام یکسری آزمایشات ، در لیست انتظار پیوند قرار می گیرید تا نوبت شما و کلیه منطبق با شما از نظر بافتی پیدا شود. انجام پیوند منوط به رضایت خانواده متوفی دارد . آزمون های انطباق بافتی : (بافت) انطباق بافت مهم ترین عامل در پذیرش یا رد پیوند کلیه است . در هر نوع پیوند کلیه گروه خونی اهداء کننده باید با گروه خونی گیرنده سازگار باشد. در صورتی که گروه های خونی سازگار باشد آزمون دیگری بنام تعیین بافت انجام می گیرد . این آزمون شباهت های ژنتیکی بافت اهداء کننده و گیرنده را قطعی می کند. قبل از پیوند کمی از خون شما و خون اهداء کننده با هم مخلوط می شود به این آزمون cross-match گویند . این آزمون به این معنی انجام می شود که مطمئن شویم هیچ ماده ای در خون بنام آنتی بادی سیتوتوکسیک وجود ندارد که موجب پس زدن کلیه پیوندی شود . Crass-match مثبت : به این معنی است که اهداء کننده (زنده یا جسد) با شما از نظر بافتی سازگار نیست در زمانی که شما در لیست انتظار پیوند هستید در مقاطع زمانی مختلف یک نمونه خون شما گرفته می شود تا سطح آنتی بادی های سیتوتوکسیک را تعیین کنند . این سطوح در زمان های مختلف تغییر کرده و قابلیت شما را در پذیرش پیوند قرار می دهد . جراحی پیوند کلیه : جراحی پیوند کلیه معمولاً 4-2 ساعت بطور می کشد کلیه و حالب جدید در قسمت پایینی شکم و نزدیک کشاله ران کاشته می شود و به عروق خونی و مثانه متصل شده و یک سوند برای چند روز در مثانه گذاشته می شود تا ادرار تولید شده توسط کلیه جدید خارج کند . گاهی اوقات یک لوله تخلیه کننده (سوند یا درن) را هم در نزدیکی کلیه پیوندی می گذارند تا ترشحات را تخلیه کند . در بعضی موارد شما پس از پیوند به چند جلسه دیالیز نیاز دارید تا کلیه جدید شروع به کار کند . کلیه های شما برداشته نمی شود مگر این که بطور مزمن عفونی باشد و یا این که خیلی بزرگ شده و فضای کافی برای کلیه جدید وجود نداشته باشد . پیوند کلیه : مزایا: - رهایی ازا نجام دیالیز مکرر - محدودیت ها در رژیم غذایی برداشته می شود . - افزایش توان و انرژی - بازگشت به زندگی عادی محدودیت ها : - ضرورت استفاده از داروهای جلوگیری کننده از رد پیوند که ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. - نگرانی از پس زدن کلیه - افزایش احتمال بروز عفونت و انواع خاصی از سرطان آزمون های تشخیصی متعددی پس از پیوند و قبل از ترخیص انجام می گیرد تا از سلامت و عملکرد مطلوب کلیه اطمینان حاصل شود . این آزمون ها شامل آزمون های خونی/ سونوگرافی/ اسکن کلیه است . پس زدن پیوند چیست؟ پس زدن پیوند وقتی اتفاق می افتد که بدن کلیه پیوندی را غیر خودی تشخیص داده و سیستم ایمنی خود را برای جنگیدن علیه آن فعال می کند . پس زدن پیوند ممکن است در هر شرایطی و زمانی رخ دهد اما بطور شایع در ماه های اول پس از پیوند دیده می شود . از داروهای مختلف به صورت تنها یا با سایر داروها برای جلوگیری از رد پیوند و مهار سیستم ایمنی استفاده می شود به هر حال حتی با مصرف این داروها هم پس از پیوند رد کلیه پیوندی توسط بدن دیده می شود که با آزمون های خونی تشخیص داده شده و با تجویز داروهای کوتاه مدت اختصاصی درمان می شود . پس زدن کلیه در بسیاری از موارد با موفقیت قابل درمان است . علایم پس زدن پیوند کلیه : - کاهش ادرار و یا قطع جریان ادرار 24 ساعته - افزایش تورم مچ پا - درد در منطقه پیوند - تب - احساس ناخوشی - افزایش فشار خون و افزایش وزن بیش از 2 کیلو در هفته - افزایش سطح کراتینین خون - سفتی و قرمزی در منطقه پیوند با دیدن هر کدام از علایم فوق سریعاً به پزشک خود مراجعه کنید . موفقیت در پیوند : میزان موفقیت در پیوند در کل بسیار خوب است . پیوند کلیه در جسد موفقیت 80 تا 85 درصد در سال اول دارد این امر به آن معنا است که پس از یک سال از پیوند 80 تا 85 کلیه از هر 100 کلیه پیوندی هنوز سالم بوده و عملکرد مطلوب دارد . موفقیت پیوند کلیه از اهداء کنندگان زنده 95 تا 90 درصد است . مشکل است بتوان گفت یک کلیه پیوندی تا چه مدت دوام خواهد داشت زیرا عوامل متعددی در این موضوع تأثیر گذار است . بعضی کلیه ها تا 25 سال هم دوام و عملکرد داشته و اگر کلیه پیوندی ازکار بیفتد شما به دیالیز بر می گردید . کلیه پیوندی ممکن است خارج نشود هم چنین ممکن است پس از مدتی و در صورت صلاحدید پزشکتان برای انجام پیوند دیگر واجد شرایط باشد . زندگی پس از پیوند کلیه : پس از پیوند کلیه ، شما تا حد بالایی به زندگی عادی خود بر می گردید و تا زمانی که داروهای خود را بطور صحیح و به موقع و براساس تجویز پزشک مصرف کنید دیگر به دیالیز نیاز ندارد . استراحت و ورزش : شما به استراحت کافی پس از پیوند نیاز دارید زیرا شما به سادگی ممکن است احساس خستگی کنید . که این ناشی از جراحی پیوند و اقامت شما در بیمارستان است . مطمئن شوید که توان شما با استراحت کافی برخواهد گشت . فعالیت های مجاز پس از پیوند کلیه : راهپیمایی – شنا – دوچرخه سواری – تنیس در مراحل اولیه پس از پیوند پیاده روی بهترین ورزش است . شما همچنین می توانید کارهای سبک خانه را انجام دهید اما باید از جابجایی هرگونه اشیاء سنگین تا حداقل 2 ماه پس از پیوند اجتناب کنید . قبل از انجام هرگونه ورزش سنگین با پزشک خود مشورت کنید ! موارد قابل توجه پس از پیوند : پروتئین : یک مغذی مهم در ساخت / نگهداری و ترمیم سلول های بدن پس از جراحی پیوند است . در طی 2 تا 3 ماه اول پس از پیوند مختصراً به پروتئین بیشتری در برنامه غذایی خود احتیاج دارد . چربی : سطح کلسترول خون شما ممکن است پس از پیوند افزایش یابد و داروهای مهار ایمنی در این افزایش نقش دارند که با روش ها زیر می توان سطح کلسترول را کاهش داد: - کاهش وزن - کاهش چربی غذا (مصرف غذاهای کم چرب) - مصرف دارو ( در صورتی که تغییر در رژیم غذایی سطح کلسترول خون شما را پایین نیاورد) سدیم : داروهای مهار سیستم ایمنی موجب افزایش فشار خون پس از پیوند می شوند که برای کاهش فشار خون باید رژیم غذایی کم نمک داشته باشید . پتاسیم : تا زمانی که کلیه جدید شما خوب کار کند قادر به دریافت مقدار طبیعی پتاسیم در رژیم غذایی خود هستید . به هر حال داروهای مهار سیستمی ایمنی گاهی موجب افزایش پتاسیم خون می شوند که در این زمان نیاز به محدود کردن پتاسیم دریافتی هستید (اجتناب از خوردن مواد حاوی پتاسیم مانند: موز- مرکبات و ...) کلسیم و فسفر: پس از پیوند دیگر نیازی به محدودیت دریافت فسفر و یا استفاده از داروهای متصل شونده و دفع کننده فسفر نخواهید داشت. در واقع مصرف کافی فسف و کلسیم مهم بوده و منابع اصلی این مواد معدنی شیر و لبنیات هستند . مایعات : تا زمانی که کلیه جدید خوب کار کند نیازی به محدودیت مصرف مایعات ندارید در واقع شما باید مقادیر زیادی مایع جهت عملکرد بهتر کلیه جدید بنوشید . کار و شغل : زمان بازگشت شما به غشل و حرفه اتان بستگی به نوع کار و سرعت بهبودی شما دارد . در این خصوص باید با پزشک خود مشورت کنید . روابط جنسی: مقاربت ضرری برای کلیه پیوندی ندارد . بنابراین هر موقع که مایل باشید می توانید این کار را انجام بدهید . پس از پیوند شما انرژی بیشتری دارید چرا که اورمی و کم خونی شما رفع شده است . گاهی اوقات داروهایی که برای درمان افزایش فشار خون بکار می روند می توانند میل و توانایی جنسی مردان را کاهش دهد در این صورت با پزشک خود مشورت کنید تا داروی شما را تغییر دهد . گاهی اوقات خانم ها در مقاربت احساس درد دارند که در هر صورت اگر مشکل بوجود آمد با پزشک خود مشورت کنید . بچه دار شدن (حاملگی) : خانم هایی که پیوند می شوند توانایی باروری خود را دوباره بدست می آورند به هر حال حاملگی موجب تحمیل کار بیشتر به کلیه شما می شود . اکثر پزشکان توصیه می کنند حاملگی را یک تا 2 سال پس از پیوند به تعوی بیاندازید تا شرایط کلیه پیوندی تثبیت شود . بعضی داروهای مهار سیستم ایمنی مانند مایکوفنولات مفتایل (سل پست) می تواند برای حاملگی و جنین خطرناک باشد قبل از اقدام به بارداری با پزشک خود مشورت کنید . بیماران از هر دو جنس که از نظر روابط جنسی فعال بوده ولی مایل به بچه دار شدن نیستند بهتر است از یکی از روش های پیشگیری استفاده کنند که در این مورد نیز حتماً با پزشک خود صحبت کنند. توصیه های سلامتی : - در زمان نشتن در ماشین از کمربند ایمنی استفاده کنید . - از مواجهه طولانی مدت با آفتاب خودداری کنید زیرا ادرارهای مهار ایمنی پوست را مستعد سرطان و آسیب می سازنند. از کرم های ضد آفتاب با SPF 15 یا بالاتر استفاده کنید . - هر گونه خونریزی غیر معمول / تب/ گلودرد / سرماخوردگی / آنفولانزا/ اسهال و استفراغ را سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید . - از مصرف داروهایی که از داروخانه تهیه نمی شوند و نیز داروهای گیاهی اجتناب کنید زیرا این داروها ممکن است به کلیه شما آسیب برسانند . - هرگونه داروی مصرفی باید زیر نظر پزشک معالج شما باشد . - انجام ورزش های سبک / رژیم غذایی کم چرب وکم نمک/ رعایت نکات بهداشتی/ الزامی است.
برچسب: ،
