مرکز خرید روغن سوخته و تصفیه روغن سوخته در سراسر کشور ایران

شرح حال اولین قدم در یافتن اطلاعاتی است که روند بروز علائم را برای ما آشکار میکند. اولین قدم این است که از مریض بخواهیم مشکل خود را توصیف کند و تمام خصوصیات سرگیجه خود را شرح دهد .

در واقع یک شرح حال و معاینه فیزیکی دقیق اساس تشخیص است . هدف از این فصل شرح اقداماتی است که بصورت سرپایی و قبل از انجام آزمایشات عملکرد سیستم تعادلی گوش و یا اقدامات تکمیلی دیگر، بتواند رویکرد دقیق تشخیصی فراهم آورده و براحتی راه را برای درمان مناسب و بموقع و کافی هموار نماید.

شرح حال

مهمترین قسمت ارزیابی یک بیمار مبتلا به سرگیجه شرح حال است . شرح حال دقیق ما را بطرف معاینه دقیق تر رهنمون می سازد . بیمارانی که سرگیجه دارند علایم خود را بسیار مبالغه آمیز ذکر می کنند و با توصیفات اضافی غیر ضروری همراه می سازند . مثلاً چند بار فلان دارو را استفاده نمودم و …  و لذا مهارت و ممارست در شرح حال گیری لازم است تا شرح حالی سازمان یافته انجام شود . عده ای از پرسشنامه سرگیجه استفاده می کنند . شرح حال بیمار سرگیجه دار بایستی شامل موارد ذیل باشد :

۱- توصیف سرگیجه 

۲- شدت علایم

۳- موقتی بودن علایم یا مداوم بودن آن

۴- عوامل تشدید و یا تسهیل کننده علایم

۵- علایم همراه مثل کاهش شنوایی

۶- توصیف دقیق حادثه اولیه

۷- داروها و مواد مضری که ممکن است دریافت کرده باشد .

۸- بیماریهای دیگری که دارد .

 ***

۱-      توصیف سرگیجه :

 قدم اول توصیف سرگیجه ای است که  بیمار از آن رنج میبرد. بایستی توصیف بیمار بر اساس موارد خاص دسته بندی شود. این موارد عبارتند از:

” سر گیجه واقعی ، احساس سبکی سر، سیاهی رفتن چشم ، احساس مواج بودن ، احساس سنگینی و یا بی وزن بودن ، حالت عدم توانایی تمرکز ، اختلال عملکرد عضلات بدن و عدم توانایی برای حرکت دادن اندامها و یا اختلال هوشیاری”

اگر بیمار نمیتواند توصیف دقیقی از سرگیجه خود بدهد به حمله اول برگردید ، زیرا بخاطر منحصر بفرد بودن و وحشتناک بودن ، بیشتر و دقیق تر در ذهن بیمار می ماند .

الف- سرگیجه در واقع احساس واقعی حرکت است که می تواند چرخشی یا حرکات عرضی یا عمودی محیط باشد ، یا خود بیمار احساس حرکت داشته باشد . وجود سرگیجه دلیل قاطعی برای ضایعات محیطی سیستم محیطی ( در گوش داخلی ) است ، اگر چه ضایعات مرکزی درتشخیص افتراقی در مقام دوم است .

ب- احساس مواج بودن یا بینائی نوسانی : احساسی است که تمامی اشیاء اطراف حرکت دارند و با هر حرکتی در سر و بدن بیمار ، اشیاء اطراف نیز حرکت میکنند. اینحالت بطور عمده در ضایعات دو طرفه سیستم تعادلی گوش دیده میشود. اگر رفلکس چشمی- تعادلی را نداشته باشیم امکان ندارد چشم بتواند تصاویر را روی جسم زرد ثابت نگه دارد و لذا بیمار در طی راه رفتن و حرکت، توانایی خواندن کلمات را نداشته و حدت بینایی بیمار کاهش میابد(فصل فیزیولوژی). اوسیلوپسی در وضعیت ایستاده و ثابت وجود ندارد .

ج- احساس سبکی سر : در بیشتر موارد بعلت اختلالات قلبی عروقی است . افت فشار خون وابسته به وضعیت بدن ( اورتواستاتیک) یا عدم تحمل ورزشی و حملات وازو- واگال و اختلالات متابولیک مثل کاهش قند خون شکایت فوق را بوجود می آورند.  فردی که بیماری اضطراب دارد بدنبال تنفس سریع و تند دچار احساس سبکی سر میشود . در بیماران کم خون نیز تظاهر فوق مطرح می شود .

د- اختلال دید : یک علت زمینه ای خاص را مطرح نمی کند ،‌اما در نیستاگموسهایی که بسیار ظریف باشند و بیمار از سرگیجه واضح شکایت ندارد، امکان دارد که شکایت عمده تاری دید باشد . بایستی علل دیگر آن که شامل اختلال عملکرد دو طرفه سیستم تعادلی ، اختلالات انکساری بینایی ، ضایعات عصب بینائی مثلاً در ضایعات تخریبی میلین است، نیز مدنظر باشد .

ه- اختلال هماهنگی : علامت بیماری خاصی نیست و بیماریهای متعدد مطرح میشوند. ضایعات مرکزی مثل تومور عصب هشتم ، اختلالات سیستم حسی محیطی و التهاب لابیرنت می توانند باعث بروز این علامت شوند .

و- کاهش هوشیاری : اختلالات ساختمانی و عروقی مرکزی عامل بروز این حالت است که معمولاً بهمراه آن عملکرد حرکتی بیمار نیز از بین می رود .

ز- اختلال تمرکز و بهم ریختگی : عدم توانایی تمرکز و احساس غوطه وری علایم ضایعه سیستم تعادلی محیطی نیستند. مشکلات متابولیک و روانی و گاهی ضایعات مرکزی توانایی ایجاد این علایم را دارند . عوارض داروها و استفاده از مواد سمی و یا استنشاق آنها نیز علایم شبه سرگیجه می دهد .

۲- شدت علایم :

 برای درک شدت علایم بایستی عملکردهایی که بیمار قبل از بروز علایم داشته را بررسی نمود و حداقل سوالات زیر از بیمار پرسیده شود .

الف ) آیا توانایی کار و فعالیت در حین سرگیجه را دارید ؟ ایا می تواند راه بروید، کار کنید یا رانندگی کنید؟ و آیا مجبورید مدت طولانی دراز کشیده ، استراحت کنید ؟ کارهای روزانه شما چیست ؟ و آیا سرگیجه باعث شده که تمامی کارهای خود را تعطیل کنید ؟

اکثراً در بیماریهای محیطی تعادلی، علایم در اولین بروز شدید است و به تدریج از شدت آن کاسته میشود. اگر علایم بشدت اولیه ادامه داشته و هیچگونه فروکشی در عرض چند روز تا چندین ماه نداشته باشد ، ضایعه محیطی مطرح نمی شود ، زیرا حتی اگر ضایعه تخریب کامل یکطرفه سیستم تعادلی محیطی داده باشد جبران مغز علایم را ظرف چند روز تا چند هفته برطرف میکند. استثناء اینحالت در ضایعات تعادلی ناپایدار است که جبران در آنها مقدور نیست .

۳- گذاریی بودن علایم :

الف ) باید از بیمار در مورد اینکه بروز سرگیجه ای چند ثانیه  ، چند دقیقه ، چند ساعت ، چند روز و یا دائم و پایدار بوده است سوال شده و پاسخ واضح درخواست شود. مواظب باشید که به اشتباه نیفتید . بیمار چون حمله سرگیجه برایش وحشتناک است لذا علایم پس از چرخش اولیه را نیز به حمله اصلی ربط دهد در حالیکه حمله اول ممکن است فقط چند ثانیه بوده باشد.

سرگیجه خوش خیم حمله ای وضعیتی حمله چند ثانیه ای ، حملات گذرای عروقی علایم چند دقیقه ای و منییر حملات چند ساعته برای بیمار بوجود میآورند ولی التهاب ویروسی لابیرنت، چند روز بیمار را درگیر می سازد. اختلالات متابولیک، روانی، سموم و عوارض داروها علایم پایدار می دهد که مربوط به سیستم تعادلی نیستند .

ب )  بیمار بایستی حملات رخ داده را بر اساس بروز بصورت هر روزه ، هفتگی، یا ماهیانه و سالیانه ، تقسیم کند(حتی ممکن است فقط یک حمله داشته است).. بعضی بیماریها حملات با تیپ خاصی داشته و جواب به درمان نیز با کاهش تعداد حملات مشخص میشود .

۴ – فاکتورهای تشدید و تسهیل کننده :

 خوردن بعضی غذاها ، حرکت سریع سر ، پهلو به پهلو شدن درتختخواب ، عطسه و سرفه، صدای بلند ، تغییر وضعیت و ورزش عواملی هستند که باعث بروز سرگیجه در بیماریهای خاصی شده و یا باعث تشدید علائم می شوند.

مصرف غذای پر نمک باعث تسهیل حمله حاد منییر می شود . بیماری که بدنبال خوردن غذای خاصی سرگیجه می گیرد، حساسیت غذایی را مطرح می سازد . حرکت سر و پهلو به پهلو شدن در رختخواب از علل تشدید کننده و ایجاد کننده علایم در بیماری سرگیجه خوش خیم حمله ای وضعیتی است، ولی هر گونه حرکتی در سر می تواند در سیستم تعادلی گوش محرک محسوب شود .

سرگیجه ای که با واسطه سرفه و عطسه بوجو میآید احتمال نشت پری لنف و یا اختلالات سیستم عصبی مرکزی ( افزایش فشار داخل مغزی ) را مطرح میکند.  در بیماری منییر و سیفلیس وقتی که چسبندگی در لابیرنت رخ داده باشد ، سیستم تعادلی گوش در برخورد با صدای بلند تحریک شده و سرگیجه رخ می دهد که به اینحالت پدید Tullio  گویند. 

 توجیه اینحالت این است که از طریق کف دریچه بیضوی ،کشیدگی به اوتریکل و ساکول منتقل میشود و تحریک شدیدی حادث میشود .  سرگیجه ای که با فعالیت ورزشی و تغییر وضعیت بدن حادث شود مشکلات قلبی عروقی را مطرح می سازد ( در این حالت معمولا سرگیجه بارز دیده نمیشود )‌.

۵ – علایم همراه :‌

 بیماری که درگیری سیستم تعادلی گوش دارد از تهوع و استفراغ شاکی است . وجود کاهش شنوایی ، وزوز گوش ، احساس پری گوش و ترشح چرکی از گوش ،‌ باز هم به نفع درگیری سیستم تعادلی گوش محیطی است . در منییر سه علامت اول و در عفونت مزمن گوش پیشرفته و عارضه دار ترشح چرکی و سرگیجه وجود دارد .

سرگیجه ای که همراه دوبینی ، اختلال گفتاری ، ضعف و اختلال حس است علامت درگیری سیستم عصبی مرکزی است که حملات گذرای ایسکمی و سکته مغزی و مولتیپل اسکلروزیس مثالهای آن هستند .

 بیماری که علایم اسکوتوم و بینایی تونلی و فلاشهای نورانی به همراه سرگیجه ذکر می کند بایستی ما را به یاد میگرن بیندازد . وجود ناراحتی قفسه سینه و کوتاهی تنفس و تپش قلب دلایلی بر وجود مشکلات قلبی است . اختلال حسی علامت ضایعه مرکزی است اما بی حسی اطراف دهان و سوزن سوزن شدن در انگشتان علایمی از تنفس تند در بیماریهایی مثل اضطراب است .

سقوط  علامت غیر اختصاصی است اما حملات سقوط  علامت ویژه ای است که در بیماریهای نارسایی عروق بازیلار ، تشنج ، حمله های Tumarkin در منییر  و در بیماریهای قلبی یا وازواگال دیده میشود . 

۶- حادثه اولیه  :

 بایستی از بیمارخواست که اولین حمله را بخاطر آورده و توضیح دهد. چون اطلاعاتی که درحاشیه آن بدست می آید، ما را برای تصمیم گیریهای مهمتر هوشیارتر می سازد . بیماری که در طی پرواز یا غواصی یا آسیب غیر نافذ دچار سرگیجه شده با بیماری که بطور خودبخودی و ناگهانی بدون هیچ مقدمه ای سرگیجه پیدا کرده است، تفاوت در علت زمینه ای دارند . در نشت پری لنف، تغییر فشار در گوش باعث بروز سرگیجه میشود. لذا بایستی به بیمار در مورد پرواز و غواصی هشدار داد. آسیب گوش داخلی و یا سیستم عصبی مرکزی در ترومای غیر نافذ مهم است ولی بیماریهای مثل منییر حمله حاد و خودبخودی دارند .

۷- داروها و سموم :

 داروهایی که بیمار خودش می خورد یا در طی بستری استفاده کرده، آنتی بیوتیکهای وریدی و بخصوص آمینوگلیکوزیدها،  بایستی کامل لیست شود. ۱۰ تا ۲۰% بیماران سرگیجه ای شرح حال واضح دارویی دارند . اختلال فشار وضعیتی در مصرف داروهای ضد فشار خون شایع است.  آرامبخش ها و ضد افسردگی ها باعث اختلالات عملکردی سیستم عصبی مرکزی می شوند . بایستی تماس بیمار با جیوه، سرب و سموم ارگانیک و شغلی دقیق بررسی شود، چون آسیب مخچه ای و سیستم عصبی مرکزی بوجود می آورند .

۸- سایر بیماریها :

 تعادل صرفاًُ وابسته به سیستم تعادلی گوش ‌نیست و  درگیریهای چشمی و حسی عصبی   نیز قادرند علایم عدم تعادل برای بیمار ایجاد میکنند .

اختلالات دید : کاهش دید و آسیب شبکیه ای ، جراحی آب مروارید و یا استفاده از عینک جدید ممکن است سرگیجه ایجاد کنند . این علامت در افراد پیر شایعتراست .

اختلالات حسی محیطی : در دیابت و مصرف زیاد الکل ، کمبود ویتامین بی ۱۲ باعث آسیب سیستم حس محیطی عمقی می شوند .

بیماری قلبی : علائم در این بیماران سبکی سر و سرگیجه است. مشکلات دریچه ای و نارسایی و آریتمی های قلبی مسبب این علائم هستند. این گروه بیماران عمدتاَ احساس سرگیجه  دارند .

اختلالات روانی : دراین حالت سرگیجه بصورت بارز نیست و عمدتاً احساس سرگیجه  وجود دارد. این مشکلات شایع بوده و شامل استرس ها ، اضطراب ، افسردگی و … هستند . شرح حال دقیق و بررسی مشکلات روانی قبلی بسیار کمک کننده است . حملات هراس که با احساس سرگیجه، ‌ضعف، اختلال حسی، تعریق شدید، کوتاهی تنفس و تند نفس کشیدن تظاهر می کند، نبایستی با سرگیجه بارز اشتباه شوند