رضایت نامه بیمار
مقایسه و مروری از فصل با قوانین نظام پزشکی ایران
رضایت نامه: امضای مدرکی است که بیمار قبل از تن دادن به هر گونه درمانی از کلیه خطرات عمل، راه های درمانی و جایگزین و خطرات آن توسط پزشک آگاهی پیدا کند
انواع رضایت نامه
تلویحی:انتخاب یک پزشک از بین سایرین (مراجعه بیمار به پزشک جهت درمان نشانه ای از رضایت تلویحی اوست ولی کفایت نمی کند)
اظهاری- شفاهی: گاهی لازم است قبل از انجام معاینه خاص، نوع و شیوه معاینه توضیح داده شود و شخص ثالثی حضور داشته باشد
اظهاری - کتبی: وقتی اقدامات درمانی ریسک بالایی همراه است و یا بیمار نیاز به بیهوشی دارد
برائت نامه:چنان چه بیمار در طی درمان دچار عوارض یا نقص عضوی گردد در صورتی که پزشک بر اساس موازین علمی و فنی عمل کرده باشد مقصر نیست.
* برای افراد نابالغ و محجورین و افراد مسنی که قادر به اداره امور خود نیستند، ولی یا قیم قانونی باید رضایت نامه را مطالعه و امضا کند (طبق ماده 49 ق م 1: {افراد نابالغ فردیست که به بلوغ شرعی نرسیده است} ولی در اکثر کتب اخلاق پزشکی بلوغ قانونی (رسیدن به سن 18 سال) مد نظر است)
* برای تمام اقدامات درمانی که بر روی حقوق ناشی از ازدواج تأثیر می گذارد رضایت همسر لازمست (سقط جنین، هیسترکتومی، بستن لوله ها، تغییر جنسیت).
* در صورت احتمال وجود خطر جانی یا کودک آزاری پس از در جریان گذاشتن مراجع قانونی اقدام به درمان می کنیم (بدون اخذ رضایت).
* اگر پدر و مادر کودک متارکه کرده باشند کسی که حضانت فرزند را به عهده گرفته مسئول است و باید رضایت نامه را مطالعه و امضا کند.
رضایت در مورد اورژانس
اگر بیمار هوشیار است و بالغ، رضایت از خود بیمار گرفته شود، اگر هوشیار نیست ولی فرصت فراخوان اطرافیان هست می توان از آن ها رضایت گرفت، اگر فرصت دسترسی به نزدیکان نیست با اطلاع قاضی کشیک نیز نیست، صورت جلسه ای تهیه و سه نفر پزشک دیگر زیر آن را امضا و اقدام می کنند، اگر امکان امضای سه پزشک نیست سایر پرسنل کادر پزشکی امضا دهند.
در موراد خیلی اورژانس نیاز به رضایت نیست.
مواردی که الزام به اخذ رضایت نامه نیست:
1. معاینه متهمین و زندانیان
2. معاینات دوره ای بهداشتی کارکنان صنایع غذایی
3. معاینات بهداشتی دانش آموزان
4. قرنطینه مرزی و مهاجران
چگونه رضایت نامه بگیریم: رضایت نامه بایستی قابل فهم و ساده (فاقد اصطلاحات پزشکی) باشد و بیمار بدون هیچ اجباری با درک کامل محتوای آن بایستی امضا کند، ترجیحاً علاوه بر پزشک و بیمار فرد سومی به عنوان شاهد نیز رضایت نامه را امضا کند (فرم نمونه رضایت نامه ضمیمه است).
مواردی که علیرغم اخذ رضایت نامه قصور پزشکی محسوب می گردد:
* محتویات رضایت نامه را بیمار درک نکرده باشد، خطرات و عوارض درمان گوشزد نشده باشد، فرم رضایت نامه توسط فردی فاقد صلاحیت امضا شده یا عمل غیر قانونی بوده باشد.
مواردی از قانون مجازات اسلامی در ارتباط با اخذ رضایت نامه و برائت نامه:
بند دوم از ماده 59 ق م 1: هر نوع عمل جراحی یا طبی و شروع که با رضایت شخص یا اولیا یا سرپرستان یا نمایندگان قانونی آن ها و رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی انجام شود در موراد فوری اخذ رضایت ضروری نخواهد بود.
ماده60 ق م 1: چنانچه طبیب قبل از شروع درمان یا اعمال جراحی از مریض یا ولی او برائت حاصل نموده باشد، ضامن خسارت جانبی یا مالی یا نقص عضو نیست و در موراد فوری که اجازه گرفتن ممکن نباشد طبیب ضامن نمی باشد.
ماده 319 ق م 1: هرگاه طبیبی گر چه حاذق و متخصص باشد در معالجه هایی که شخصاً انجام می دهد یا دستور آن را صادر می کند هرچند با اذن مریض یا ولی باشد باعث تلف جان یا نقص عضو یا خسارت مالی شود، ضامن است.
ماده320 ق م 1: هرگاه ختنه کننده در اثر بریدن بیش از مقدار لازم موجب خسارت یا جنایت شود ضامن است گر چه، ماهر بوده باشد.
ماده321 ق م 1 : هرگاه بیطار و دامپزشک گر چه متخصص باشد، در معالجه حیوانی هر چند با اذن صاحب او باشد موجب خسارت شود، ضامن است.
ماده 322 ق م 1: هرگاه طبیب یا بیطار و مانند آن قبل از شروع به درمان از مریض یا ولی او یا از صاحب حیوان برائت حاصل نماید، عهده دار خسارت پدید آمده نخواهد بود.
شرایط احراز قصور پزشکی
1. پزشک مسئول درمان باشد (بیمار به مطب یا درمانگاه مراجعه و تحت درمان قرار گرفته باشد).
2. موازین علمی و فنی و پزشکی رعایت نشده باشد (پزشک در انجام وظیفه درمانی مرتکب سهل انگاری، بی مبالاتی یا عدم مهارت شده باشد).
3. خطای پزشک منجر به ضرر و زیان شده باشد.
چند نکته
1- هر پزشکی (هرچند حاذق و متبحر و با حسن نیت) ممکن است معالجاتش با موفقیت همراه نباشد.
2- قصور پزشکی امری نسبی است و ممکن است پزشکان متبحر هم مرتکب قصور پزشکی پیش پا افتاده شوند.
3- نمی توان از همه پزشکان انتظار معلومات و تجارب و عملکردی در یک سطح داشت.
* در پزشکی قانون ابتدا صلاحیت پزشکان و کادر فنی مورد بررسی قرار می گیرد و سپس میزان مسؤولیت آن ها در صورت واقعه در نظر گرفته می شود.
روند رسیدگی به تخلفات پزشکی
1- نظام پزشکی: در اینجا هر شاکی و لو این که فقط ناظر یک ماجرا بوده، می تواند شخصاً به نظام پزشکی شهرستان مربوطه حتی در صورتی که شاکی از شکایت خود صرف نظر نماید موظف به رسیدگی پرونده می باشد ولی احکام صادره از سوی نظام پزشکی احکامی انتظامی است و جنبه کیفری ندارد.
2- پزشک قانونی: پس از طرح شکایت توسط شاکی خصوصی در مراجع قضایی پرونده جهت رسیدگی از دادگاه ها به پزشکی قانونی ارجاع و پزشکی قانونی پس از اخذ کلیه مدارک و توضیحات طرفین اقدام به صدور رأی می نماید که رأی صادره از جانب پزشکی قانونی می تواند منجر به صدور احکام کیفری از جانب دادگاه شود.
* گاهی نیز پرونده ابتدا در نظام پزشکی مطرح و پس از تبرئه یا محکومیت انتظامی پرونده به پزشکی قانونی ارجاع شده است.
ماده 259 ق م 1: در موراد زیر دیه پرداخت می شود:
الف) قتل یا جرح یا نقص عضو که به طور خطای محض واقع می شود و آن در صورتی است که جانی نه قصد جنایت نسبت به مجنی علیه را داشته باشد و نه قصد فعل واقع شده بر او را، مانند آن که تیری را به قصد شکاری رها کند و به شخص برخورد کند.
ب) قتل یا جرح یا نقص عضو که به طور خطا شبیه عمد واقع می شود و آن در صورتی است که جانی قصد فعلی را که نوعاً سبب جنایت نمی شود داشته باشد و قصد جنایت را نسبت به مجنی علیه نداشته باشد مانند آن که کسی را به قصد تأدیب به نحوی که نوعاً سبب جنایت نمی شود بزند و اتفاقاً موجب جنایت شود یا طبیبی مباشر، بیماری را به طور متعارف معالجه کند و اتفاقاً سبب جنایت بر اوشود.
* بر اساس بند دوم ماده فوق قصور پزشکی (بی احتیاطی، بی مبالاتی، سهل انگاری، عدم مهارت) در حکم خطای شبه عمد بوده و در صورت احراز، پزشک بایستی دیه پرداخت کند.
منبع:medicallaw.ir
برچسب: ،
ادامه مطلب
