موهاي زايد در خانم ها مشكل نسبتا شايعي است كه گهگاه عوارض رواني هم به دنبال دارد. حتماً شما نيز در ميان اطرافيانتان با خانم‌هائي كه در صورتشان موهاي ضخيم و سياه رنگ وجود دارد، رو به رو شده‌ايد. اصلا شايد خود شما يكي از كساني باشيد كه با اين مشكل مواجه هستند. اگر اين طور است بايد به اطلاعتان برسانم كه شما تنها نيستيد، چون خانم‌هاي زيادي وجود دارند كه با اين مشكل مواجهند و تعداد آنها به طور شگفت انگيزي رو به افزايش است.
اكثر خانم‌هائي كه با اين مشكل مواجهند، چون از ظاهرشان ناراضي هستند، قبل از اينكه علت اصلي ايجاد اين وضعيت را پيدا كنند، به انواع و اقسام داروها و روشهاي درماني دردناك و غير دردناك متوسل ميشوند. اما چون در بسياري از موارد علت اصلي برطرف نشده، پس از مدت كوتاهي همه چيز به حالت اول باز مي‌گردد.
هيرسوتيسم چيست؟به رشد بيش از اندازه مو در مكان‌هاي خاصي از صورت و بدن خانمها هيرسوتيسم يا پر مويي گفته مي شود. موهاي صورت يك خانم به طور طبيعي بايد كمرنگ و نازك بوده و به آساني قابل ديدن نباشند. اگر در صورتتان موهاي ضخيم و سياه با الگوي مردانه (خصوصاً در محل ريش و سبيل) رشد كرده، يا اگر در مدت زمان كوتاهي رشد سريع مو در بدنتان داشتيد حتماً به پزشك مراجعه كنيد و توجه داشته باشيد كه اين مشكل علاوه براينكه روي ظاهرتان اثر مي‌گذارد، ممكن است مشكلات دروني فراواني را برايتان ايجاد كند، پس آن را دست كم نگيريد. قبل از گذاشتن تشخيص هيرسوتيسم بايد به اين نكته توجه داشته باشيد كه الگوي طبيعي رشد مو بر اساس زمينه نژادي بسيار متفاوت است. مثلاً سفيد پوستان موهاي صورتي بيشتري نسبت به سياه پوستان و نژاد زرد دارند و زنان مديترانه اي به طور طبيعي موهاي بيشتري نسبت به زنان شمال اروپا دارند. علت ايجاد اين بيماري در خانمها اين است كه پيازهاي مو توسط تستوسترون يا ساير آندروژن‌ها (هورمونهاي مردانه) دچار تحريك بيش از حد مي شوند. آندروژن‌ها برجسته‌ترين هورمون جنسي در مردان هستند و درخانم‌ها به طور طبيعي معمولاً سطح كمي از اين هورمونهاي مردانه وجود دارد اما گاهي به عللي اين هورمونها به طور غير طبيعي افزايش مي‌يابند و منجر به ازدياد رشد مو ميشوند. هيرسوتيسم گاهي در حضور سطح طبيعيِ هورمونها نيز رخ مي دهد كه در اين مورد معمولاً حساسيت گيرنده‌هاي پوست آن نواحي، نسبت به تستوسترون افزايش يافته است.
كي به بالا رفتن هورمونهاي مردانه شك كنيم؟در صورت ايجاد هر يك از علائم زير حتي در صورت عدم وجود هيرسوتيسم به بالا رفتن هورمونهاي مردانه در بدنتان شك كرده و با پزشك مشورت كنيد:
- قاعدگي هاي كم، نامنظم يا قطع شده
- جوش‌هاي مقاوم به درمان
- خشونت صدا
- عقب رفتن خط رويش موهاي سر
- كاهش اندازه پستان‌ها يا بزرگ شدن كليتوريس
نشانه‌هاي زير ممكن است مطرح كننده علت زمينه‌اي براي هيرسوتيسم در تخمدان‌ها، غدد فوق كليوي يا هيپوفيز باشند :- چاقي به طور شايعي در نشانگان تخمدان پر كيست كه يك علت شايع براي افزايش هورمون مردانه است ديده مي شود.
- پوست تيره و ضخيم شده در چاله آرنج، كشاله ران يا گردن
- كبودي سريع، اضافه وزن در ناحيه مياني يا ضعف
- ترشح شير يا ساير مايعات از پستان در زماني كه كودك شيرخوار نداريد
- فشار خون بالا، قند خون بالا و مشكلات كلسترول
- هيرسوتيسم پيش از بلوغ يا هيرسوتيسمي كه به طور ناگهاني رخ مي‌دهد
- از آنجا كه برخي مشكلات پزشكي كه باعث پر مويي مي شوند، شكل خانوادگي دارند حتي اگر پرمويي در بين اعضاي خانواده شما رايج است، با پزشك مشورت كنيد
هورمون هاي مردانه چگونه ايجاد ميشوند؟محل اصلي توليد هورمونهاي مردانه در بيضه است. اما همانطور كه مي‌دانيد خانمها بيضه ندارند، پس منشاً اين هورمونها در خانمها كجاست؟ افزايش توليد هورمون مردانه در يك خانم ميتواند از اختلالي در تخمدان‌ها، غدد فوق كليوي يا غده هيپوفيز در مغز ناشي شود. مثلاً نشانگان "تخمدان پر كيست" يكي از بيماريهاي تخمدان است كه ميتواند باعث پرموئي شود (در مورد اين نشانگان در همين صفحه صحبت خواهيم كرد.)
علت ديگر داروها هستند. برخي داروها مانند پروژسترون‌هاي استفاده شده در بعضي مدل‌هاي قرص‌هاي پيشگيري از بارداري يا داروهاي فشار خون يا استروييدهاي تسكيني كه حاوي هورمون مردانه هستند و اثراتي مشابه هورمونهاي مردانه دارند نيز باعث ايجاد هورمونهاي اضافي ميشوند. داروهاي ديگري نيز وجود دارند كه به طور غيرمستقيم باعث ساخته شدن تستوسترون مي شوند. از اين دسته مي‌توان به داروهايي براي درمان تهوع، اسكيزوفرني، پرخاشگري، صرع، سردردهاي ميگرني، و داروهاي درمان اختلالات دو قطبي اشاره كرد. گاهي بعضي از موارد رشد زياد مو با رشد موي مردانه تناسب ندارد (مانند رشد مو در ميان چشم‌ها، پيشاني، شقيقه‌ها، بالاي چانه و صورت) اين نحوه رشد مو مي تواند از مشكلات تيروييدي يا بيماري بي‌اشتهايي عصبي ناشي شود. همچنين اين مشكل ميتواند از استفاده طولاني مدت از داروهاي خاص مانند داروهاي استروييدي: سيكلوسپورين فني‌تويين، مينوكسيديل، پني‌سيلامين و داروهاي پوستي كه با درمان‌هاي ضد‌آفتاب تركيب ميشوند، ناشي شده باشد.
نشانه ها و تشخيص :براي پيدا كردن علت هيرسوتيسم بايد به سن ايجاد، سرعت پيشرفت رشد مو و نشانه همراه آن توجه كنيم. اگر چرخه هاي قاعدگي به هم خورده باشد به احتمال زياد مشكل از تخمدان است (مثلاً تخمدان پر كيست) و ربطي به غده فوق كليه ندارد، اما اگر ترشح شير از پستان، فشار خون بالا، سهولت كبود شدن، افزايش وزن قسمت‌هاي مركزي مثل شكم و ضعف وجود داشته باشد به مشكلات غده فوق كليه فكر مي كنيم.
اگر قاعدگي شكل طبيعي دارد، ممكن است هيرسوتيسم ژنتيكي باشد. هيرسوتيسم داراي درجات مختلفي است. زني با هيرسوتيسم خفيف ممكن است علائم رويش موي تيره در روي لب فوقاني، چانه، اطراف پستان‌ها يا روي شكم داشته باشد. هيرسوتيسم پيشرفته تر منجر به رشد مو در پشت، شانه ها، جناغ سينه و بالاي شكم مي شود. اين نوع هيرسوتيسم بيشتر اوقات در هنگام بلوغ ايجاد ميشود و علت آن تغييرات هورموني شديدي است كه در اين دوران ايجاد مي شود.
براي تشخيص حتماً به يك پزشك مراجعه كنيد. پزشك شما ممكن است سوالاتي در مورد تاريخچه پزشكي با توجه خاص به چرخه‌هاي قاعدگي‌تان بپرسد و ممكن است معاينه تان كند. در مورد كساني كه هيرسوتيسم و به هم خوردن چرخه هاي قاعدگي جديداً اتفاق افتاده، ممكن است نياز به بررسي در مورد مشكلات بالقوه خطرناكتري مانند تومور تخمدان‌ها، غدد فوق كليوي يا هيپوفيز باشد.
نشانگان تخمدان پركيست :نشانگان تخمدان پر كيست وضعيتي است كه اغلب با قاعدگي نامنظم (كه شايع‌ترين يافته است)، افزايش رشد موهاي زائد ( هيرسوتيسم) و چاقي مشخص ميشود. اما ميتواند زنان را به اشكال متفاوت مبتلا كند. قاعدگي نامنظم به معناي داشتن چرخه هاي قاعدگي است كه در فواصل طولاني تر از ۵۳ روز يا كمتر از ۸ بار در سال اتفاق مي‌افتد. نشانگان تخمدان پركيست امكان دارد در زماني كه خانمي براي باردار شدن مشكل دارد بارز شود.
علائم و نشانه‌هاي نشانگان تخمدان پر كيست از اختلال در چرخه توليد مثل منشاء مي‌گيرد كه بصورت طبيعي هر ماه با آزاد شدن يك تخمك از تخمدان (تخمك گذاري) تكميل ميشود. نام اين وضعيت از ظاهر تخمدان‌ها، در زناني كه اين اختلال را دارند گرفته شده است. (تخمدان بزرگ و پر از كيست است) اين كيست‌ها فوليكول‌هايي هستند كه از كيسه مايع حاوي تخمك‌هاي نابالغ پر شده‌اند. تشخيص زود هنگام و درمان تخمدان پر كيست ميتواند خطر عوارض طولاني مدت مانند ديابت و بيماري قلبي را كم كند.
راه تشخيص :حضور كيست‌هاي تخمداني كه در سونوگرافي توسط پزشك تشخيص داده ميشود، مي‌توانند علا‌مت نشانگان تخمدان پر كيست باشند. زني ممكن است تخمدان پر كيستي داشته باشد ولي نشانگان تخمدان پر كيست نداشته باشد. از سوي ديگر زني با نشانگان تخمدان پر كيست ممكن است تخمدان‌هائي با ظاهر طبيعي داشته باشد. بسياري از زنان مبتلا به نشانگان تخمدان پر كيست چاق هستند. به نظر مي رسد توزيع چربي بر شدت علائم اثر مي‌گذارد. يك مطالعه نشان داد زناني كه چاقي مركزي دارند (وجود چربي در قسمت مياني بدن يا تنه) هورمون مردانه و سطح قند و چربي بالاتري نسبت به زناني كه چاقي آنها در اندم‌هاست دارند.
درمان هيرسوتيسم :بسياري از علل هيرسوتيسم تمايل به رشد زياد مو در كل دوره زندگي دارند. اما بيشتر زنان به درمان پزشكي در صورتي كه چند ماه يا بيشتر ادامه يابد، پاسخ مي دهند. براي همه زنان درمان زيبايي و داروهائي كه اثر هورمونهاي مردانه را بر پيازهاي مو كم ميكنند كمك كننده است، اما بايد توجه داشته باشيد كه از بين بردن ظاهري موها، علت اصلي و دروني هيرسوتيسم را از بين نخواهد برد. پس تاكيد مي‌كنيم كه حتما با مراجعه به پزشك علت را پيدا كنيد. در صورتي‌كه علت مشخصي براي هيرسوتيسم شناسايي شود، پزشك درمان مناسب آن مورد را پيشنهاد مي كند و در اين صورت است كه بيشتر موارد هيرسوتيسم مي تواند با موفقيت، با درمان دارويي و زيبايي برطرف شود.
در زناني كه اضافه وزن دارند، از دست دادن وزن ميتواند سطوح آندروژن را كم كرده و هيرسوتيسم را بهبود ببخشد. برخي علل هيرسوتيسم مانند تومورهايي كه آندروژن توليد مي كنند يا تومورهاي غده هيپوفيز مي‌توانند از طريق جراحي، اشعه درماني يا هر دو درمان شوند. پزشك ممكن است براي تعديل اثرات ناشي از افزايش هورمون، داروهايي را تجويز كند. اسپيرنولاكتون اثر هورمون مردانه را از بين برده و توليد هورمون جديد مردانه را متوقف مي‌كند. اسپيرنولاكتون يكي از داروهاي دفع كننده آب است و ممكن است باعث شود بيش از روزهاي ديگر ادرار كنيد. عوارض جانبي ديگر آن، خشكي پوست، سوزش سردل، سردرد و خستگي است. ديگر داروهاي ضدهورمون مردانه فيناستريد و فلوتاميد هستند اما اين داروها گرانتر از اسپيرنولاكتون هستند و عوارض جانبي بيشتري دارند. داروي ديگر (ديان) است. اصول مصرف قرص ديان به اين ترتيب است كه يك قرص در روز به مدت ۱۲ روز تجويز ميشود. توجه كنيد كه اين دارو بايد زير نظر پزشك مصرف شود.
الكتروليز :براي برداشتن دائمي موهاي زائد، بعضي از زنان علاوه بر درمان طبي تحت الكتروليز هم قرار مي‌گيرند. در اين روش سوزن نازكي داخل فوليكول مو قرار داده ميشود و از جريان الكتريكي براي از بين بردن فوليكول مو استفاده ميشود. اين روش دردناك است و از آنجا كه تنها يك فوليكول در هر مرتبه درمان ميشود، براي نواحي بزرگ بدن مفيد نيست.
اپيلاتورها :اين موبرها مانند تيغ هستند اما در اين روش مو از زير پوست كنده مي شود. فايده اين روش در اين است كه بدن مدت طولاني بدون مو خواهد بود و زمان بيشتري براي رشد نياز دارند و اگر اين روش در قسمتي از بدن بطور مرتب و مكرر انجام شود تعداد موهاي آن منطقه به مرور كاهش خواهد يافت. اين روش قدري دردناك است.
در اين روش مو بايد تا اندازه ي بلند شده باشد تا دستگاه اپيليتور كار كند. اين دستگاه را روي پوست هاي خيلي حساس بدن مانند پوست صورت، دستگاه تناسلي و زير بغل نبايد استفاده كرد. اين دستگاه و اين روش براي از بين بردن موهاي زائد مناطق بازوها و پاها مناسب است. در ضمن پس از استفاده از اين دستگاه حتما قسمت‌هاي مختلف آن را با مواد ضد عفوني كننده (مانند الكل) تميز كنيد تا هنگام استفاده مجدد در پوست شما ايجاد عفونت نكند.
ليزر :ليزر مطمئن‌ترين روش در برطرف كردن موهاي زائد بدن است چرا كه فقط جهت نفوذ در ريشه مو طراحي شده است. بنابراين براي بقيه قسمت‌هاي بدن شما، عامل مخربي محسوب نمي‌شود. در عمليات درماني ليزر مراقبت‌هاي لازم انجام ميشود تا پوست اطراف صدمه اي نبيند. ماده اي كه به مو رنگ مي دهد، ملانين نام دارد. اين ماده نور را از ليزر جذب كرده و آن را تبديل به حرارت مي كند اين حرارت به اندازه اي است كه مكانيسم رشد مو را غير فعال كرده و از كار مي اندازد و به اين ترتيب باعث از بين رفتن فوليكول مو مي شود. درست است كه در اين روش نياز به چندين مرحله درمان است اما مطمئناً بيشترين اثر را بر روي موهايي كه در مرحله رشد هستند دارد. از طرفي ليزرها سريعتر عمل مي كنند و در مقايسه با تكنيك‌ها و روشهاي ديگر مانند مومك انداختن، بي رنگ كردن ،كندن، اصلاح كردن با تيغ و الكتروليز در كاهش تعداد موها تقريبا نتيجه كار دائمي است. ليزر درماني بيش از همه در افرادي با موهاي تيره و پوست روشن قابل استفاده است. علاوه بر مو، پوست هم رنگ خود را از ملانين مي‌گيرد و پوست تيره با ملانين بيشتر مي تواند، انرژي ليزر بيشتري را جذب كند كه منجر به آسيب پوست و بي‌رنگ شدن آن مي شود. به هرحال پزشكان شروع كرده‌اند به استفاده از وسايل و تكنيك‌هاي ليزري كه نتايج بهتري را براي افراد تيره پوست دارند. تنها محدوديت براي استفاده از اين روش درماني قيمت و هزينه آن است كه بسيار گران است. معمولا دو هفته پس از انجام ليزر موها ريزش پيدا مي‌كند و در فواصل۵/۱ تا ۲ ماه موها دوباره رشد مي‌كند، هنگامي كه حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد موهاي بار قبل رشد كرد، زمان مناسب براي انجام مجدد ليزر است، اين فاصله ميتواند بين ۵/۱ تا ۳ ماه باشد. معمولا با انجام ۴ تا ۷ بار عمل ليزر بيمار به نتايج مطلوب ميرسد. موهاي ضخيم و مشكي بهترين هدف براي هر ليزر هستند و به راحتي معدوم ميشوند، ولي موهاي سفيد تاكنون جواب مطلوبي به ليزر نداده‌اند.
اگر قصد استفاده از ليزر را داريد يك ماه قبل از عمل ليزر و در طول درمان موها را از ريشه نكنيد زيرا كه نور ليزر در پياز موي در حال رشد و فعال جذب ميشود. با قطع كردن ساقه‌هاي مو از سطح پوست و تراشيدن، ميتوانيد موها را در اين وضعيت فعال و پاسخگو به نور ليزر نگاه داريد.
هيرسوتيسم و بارداري :بيشتر زنان در زمان بارداري به درجاتي از پر موئي دچار ميشوند كه در صورت واضح تر از نواحي ديگر است. اين پرموئي در نتيجه اثرات هورموني دوران بارداري است و در فواصلي بعد از زايمان از بين مي‌روند. در سر هم موها پرپشت تر ميشوند و ريزش طبيعي مو هم كم ميشود. بعد از زايمان بدليل برگشت وضعيت هورموني به قبل از بارداري ؛ نسبت موهاي در حال رشد نيز به حالت طبيعي بر مي‌گردد و ۳ تا ۵ ماه بعد از زايمان يك ريزش نسبتا زياد مو را خواهيم داشت كه علاوه بر اثرات افت هورمونهاي دوران بارداري؛ اثرات تغذيه اي و كاهش املاح خوني بخصوص آهن و همچنين مسائل روحي و رواني بعد از زايمان نيز در اين ريزش سهيم هستند.
شير دادن جدا از مسائل تغذيه‌اي هيچ نقشي در ريزش مو ندارد و اگر مادري بطور صحيح تغذيه شود و كالري و ويتامين و آهن كافي به بدنش برسد با شير دادن هيچ نوع اثري در بدن وي بوجود نمي آيد. اين ريزش بعد از زايمان با برگرداندن كمبود مواد خوني و تغذيه كافي معمولا بعد از چندين ماه برطرف شده و تراكم موها به حد قبل از بارداري ميرسد. در موارد نادري كمبود موهاي ريزش كرده به حد قبل از بارداري نمي رسد كه نياز به بررسي بيشتر دارد. در صورتي كه تا يك سال بعد از زايمان كمبود مو در سر و يا وجود موهاي ضخيم در صورت و نواحي ديگر بدن كه در دوره بارداري بوجود آمده از بين نرود بايد بيمار از نظر هورمون آندروژن و وجود كيست و علل ديگر بررسي گردد.
توصيه‌هايي براي خانم‌هاي باردار :به خانم‌هاي باردار در دوران بارداري توصيه مي شود كه تا بعد از وضع حمل صبر كنند. اگر وجود اين موهاي زائد برايشان خيلي آزار دهنده بود مي توانند در صورت تمايل آنها را اصلاح كرده يا با موچين آنها را بكنند. اگر از قبل از شروع دوران بارداري موهاي زائد در صورت داريد بهترين زمان براي از بين بردن موهاي زائد صورت الان است.
الكتروليز عمري بيش از ۱۲۰ سال دارد و در تمام اين سال‌ها هيچ نمونه يا خبري از اثرات و عوارض مخرب يا سوء دوران بارداري وجود نداشته است. اما احتياطا مي‌توانند پس از وضع حمل بقيه قسمت هاي بدن مانند خطوط مايو، شكم و يا سينه را الكتروليز كرده و از شر موهاي زائد بدن خلاص شوند.
در چند هفته آخر دوران بارداري روي سينه ها و مخصوصا نوك سينه ها را نبايد الكتروليز كرد. بالاخص اگر قصد داريد كه فرزندتان را با شير خودتان تغذيه كنيد بايد حتماً به اين نكته توجه كنيد. طي ۳ ماهه آخر اين دوران نيز الكتروليز شكم توصيه نمي‌شود. سينه‌ها و شكم در دوران بارداري مي توانند بسيار پر مو شده باشند. همچنين از آنجائيكه كودك در آخرين ماه‌هاي بارداري فعال و پرتحرك مي‌باشد، الكتروليز بر روي شكم ميتواند باعث شود كه كودك در شكم مادر شروع به لگد زدن كرده و مادر را ناراحت كند.
برچسب:
،
ادامه مطلب
بازدید:
