اهميت بهداشتي HIV/AIDS
ايدز يا سندروم نقص ايمني اكتسابي، بيماري ويروسي نوپديدي است كه در تمام نقاط جهان وجود دارد و يكي از مخاطرات شغلي حرفه هاي پزشكي و قشر جوان و فعال جامعه به حساب ميآيد و در بسياري از كشورها ريشه در اعتياد تزريقي، بيكاري، فقر . . . و فحشاء دارد.
سازمان جهاني بهداشت، تعداد موارد HIV/AIDS را كه تا پايان سال 2005 در قيد حيات بوده اند بالغ بر 42 ميليون مورد، برآورد كرده و متذكر شده است كه در بعضي از مناطق جهان نسبت به سال گذشته در همين زمان، بيش از 50% بر ميزان موارد، افزوده شده و با توجه به اينكه تعداد موارد جديد در سال 2005 را قريب 5 ميليون مورد، ذكر كرده اند در واقع همه روزه حدود 14 هزار مورد جديد عفونت ناشي از ويروس ايدز، در سطح جهان، حادث گرديده كه 95 درصد آن در كشورهاي در حال توسعه، رخ داده است به طوري كه 2000 مورد در كودكان كمتر از 15 سال، 6000 مورد در بالغين 24-15 سال و 6000 مورد در افراد 49-25 ساله، حادث شده است.
در صورتيكه هيچگونه بهبودي در وضعيت فعلي، حاصل نشود و يا درمان هاي افزاينده طول عمر، در اين افراد، صورت نگيرد عده كثيري از آنان طي دهه آينده، تلف خواهند گرديد و غائله به همينجا ختم نخواهد شد بلكه روزهاي بدتري در پيش رو خواهد بود! چرا كه ويروس، در حال گسترش است و موارد ايدز و مرگ هاي ناشي از آن در سطح جهان، رو به افزايش ميباشد و در بعضي از مناطق جهان، بزرگترين علّت منفرد مرگ بالغين به حساب ميآيد و حتي عفونت ناشي از HIV بعنوان دوّمين علّت عفوني مهم منجر به مرگ، در سطح جهان، مطرح گرديده است و اين در حاليست كه اوّلين علّت را پنوموني ها تشكيل ميدهند و اين حقايق تلخ، حاكي از اهميت موضوع به عنوان يكي از معضلات بهداشت عمومي و لزوم آموزش همه جانبه HIV/AIDS، پيشگيري رفتاري و حذف زمينه هاي بروز آن است.
شيوع عفونت ناشي از HIV در بسياري از مناطقي كه طي چندين سال گذشته وضعيت ثابتي داشته است در حال افزايش سريع ميباشد. اين افزايش در رابطه با عادات پرخطري نظير تماس با معتادان تزريقي آلوده به HIV ، افراد روسپي و ياران جنسي آنها و همجنس بازان بوده است. ضمناً بر اساس مطالعاتي كه در ويتنام، چين، اندونزي و نپال صورت گرفته است مشخص شده است كه افزايش سريع ميزان عفونت HIV در معتادان تزريقي باعث انتشار بعدي ويروس در بين افراد غيرمعتادي كه دچار عادات پرخطر جنسي بوده اند گرديده است
گسترش روزافزون HIV/AIDS در سطح جهان، عدم وجود واكسن و درمان شفابخش و بازپديدي بسياري از بيماري هاي عفوني ديگر در زمينه نقص ايمني حاصله و مخاطرات آن براي نيروي هاي جوان و فعال جامعه و ازجمله كاركنان حرفه هاي پزشكي، اعم از پزشكان، پرستاران، كساني كه با خون و بسياري از فراورده هاي خوني بيماران در تماس هستند و نيروهاي خدماتي اين مراكز، حاكي از اهميت بهداشتي و لزوم آموزش و اقدامات پيشگيرنده به منظور جلوگيري از انتقال و اقدامات زيربنايي به منظور كنترل نهايي آن ميباشد.
تنوع ويروس ايجاد كننده بيماري ايدز:
بشر در طول سال هاي گذشته هزينه ها و زمان بسيار زيادي را صرف مقابله با ايدز كرده و دنبال يافتن درمان و يا واكسني براي پيشگيري از بيماري بوده است ولي هر چه تلاش مي شود موفقيت زيادي نسيب دانشمندان نمي شود ؛ چرا؟
تحقيقات دانشمندان نشان داده كه دو نوع رتروويروس كه تفاوت هاي زيادي از نظر ساختماني با هم دارند و به نام HIV1 و HIV2 شناخته مي شوند و هر كدام از اينها هم داراي زيرگروه هاي خودشان هستند به عنوان مثال HIV1 داراي سه گروه مجزا و بيشمار ساب تايپ مي باشد و هر كدام از ساب تايپ هاش حدوداً 30 درصد با هم اختلاف ساختماني دارند
در شكل زير تعدادي از زيرگروه هاي ايدز و پراكندگي آن در دنيا ديده مي شود
دوره نهفتگي
دوره كمون HIV/AIDS متغيّر است و هرچند فاصله زماني بين ورود ويروس به بدن و مثبت شدن آزمايش ها در حدود 3-1 ماه است ولي فاصله بين عفونت ناشي از HIV و تشخيص AIDS (دوره كمون بيماري) از دو ماه تا 10 سال متغيّر بوده و در اين مدت ممكن است فرد مبتلا هيچگونه علائمي نداشته باشد لازم به ذكر است كه دوره كمون متوسط بيماري در دو طرف طيف سنّي، كوتاه تر از ساير سنين است.
سير طبيعي
حدود 70-50 درصد مبتلايان به عفونت ناشي از HIV در عرض 6-3 هفته بعد از ورود ويروس به بدن، دچار عفونت حادّي تحت عنوان سندروم حاد HIV ميشوند كه از شدّت هاي مختلفي برخوردار است و بروز آن در سير بعدي بيماري تاثير دارد. علائم حاصله شامل : تب، گلودرد، تورّم عقده هاي لنفاوي، سردرد، درد مفاصل، درد عضلات، خستگي، كسالت، بي اشتهايي . . . و كاهش وزن ميباشد كه به مدّت 2-1 هفته باقي ميماند و سپس به تدريج برطرف شده و بيماري وارد مرحله نهفتگي باليني ميشود در اين مرحله كه ممكن است تا 10 سال طول بكشد فرد علائم باليني ندارد ولي مي تواند بيماري را به ديگران منتقل نمايد. علائم مرحله اول بيماري غير اختصاصي هستند بنابراين پزشك در صورت نداشتن شرح حال مناسب در تشخيص واقعي دچار اشتباه مي شود. ولي خود شخص با توجه به گذشته خود مي تواند پي به آلوده شدن خود توسط ويروس شود.
دوره بيماري ايدز
در آخرين مرحله بيماري كه حامل ويروس ايدز بود به علت كاهش سلول هاي ايمني در بدن خود نسبت به بيماري هاي فرصت طلب موجود در جامعه حساس شده و با ابتلا به اين بيماري ها مي تواند جان خود را از دست دهد
انتشار جغرافيايي
بيشترين تعداد مبتلايان به ويروس ايدز در قاره آفريقا قرار دارد و دومين قاره آلوده جهان آسيا هست كه متأسفانه امروزه با رشد زياد آمار مبتلايان مواجه شده است. بعد از آفريقا در آسيا گسترش زيادي دارد.
در شكل زير رنگ سبز آفريقا و رنگ آبي آسيا را نشان مي دهد
وضعيت بيماري در ايران:
اولين مورد ابتلا در ايران در سال 1366 و آنهم در يك كودك مبتلا به هموفيلي كه از فراورده هاي خوني وارداتي استفاده مي كرد ديده شد و تا سال 1385 اين تعداد به بيش از 13000 نفر رسيد كه البته با توجه به كارشناسي انجام شده در سال هاي اخير رشد ايدز در كشور ايران از افزايش نسبي برخوردار بوده است.
در سال هاي گذشته استفاده از سرنگ مشترك بين معتادين خصوصاً در زندان ها عامل اصلي افزايش تعداد مبتلايان در ايران بود ولي هم اكنون الگوي ابتلا در حال تغيير و انتقال جنسي موارد بيشتري از مبتلايان را نسبت به سال هاي گذشته به خود اختصاص داده است.
نحوه انتقال بيماري:
انسان، تنها مخزن شناخته شده ويروس عامل ايدز است. ويروس ايدز را در خون، ادرار، مني، ترشحات واژن، مايع مغزي نخاعي، اشك و بزاق انسان، يافته اند ولي يافت شدن آن در اين مايعات، لزوماً به مفهوم انتقال از طريق آن ها نميباشد و مطالعات اپيدميولوژيك، نشان داده است كه اين ويروس از طريق تماس هاي اتفاقي در منزل و محيط كار، به ديگران منتقل نميشود و حتي بوسه اگر هم تحت شرايطي باعث انتقال آن بشود راه باكفايتي به حساب نميآيد.
اين ويروس از طريق تماس جنسي با جنس مخالف، همجنس بازان و كلاً تمامي انواع ارتباطات جنسي منتقل ميشود و در 15-10% موارد از مرد مبتلا به شريك جنسي او انتقال مييابد و بطور كلّي مقاربت واژينال يا ركتال باعث انتقال ويروس، از مرد آلوده به زن سالم و بالعكس، ميگردد و مواردي از انتقال از طريق تلقيح مصنوعي مَني هم گزارش شده است.
HIV از زن به مرد نيز منتقل ميشود. البته احتمال انتقال از زن آلوده به مرد سالم 20 برابر كمتر از انتقال از مرد آلوده به زن سالم ميباشد. ضمناً انتقال از فرد مونث به مونث، از طريق تماس اوروژنيتال(تماس جنسي از راه دهان) نيز گزارش شده است.
بنابراين ميزان انتقال مقاربتي ويروس عامل ايدز، به عواملي نظير نحوه تماس جنسي، ميزان عفونتزايي شريك جنسي و عفونت همزمان دستگاه تناسلي، بستگي دارد. به طوري كه با پيشرفت بيماري و كاهش تعداد لنفوسيت هاي CD4+ T بر احتمال انتقال ويروس، افزوده ميشود زيرا با پيشرفت بيماري و كاهش سطح ايمني بر تعداد ويروس در خون و مني، افزوده ميگردد .
همانطور كه در شكل زير مي بينيد ميزان ويروس HIV در مايعات مختلف بدن متفاوت مي باشد بنابراين انتقال آن هم در مايعاتي كه تعداد بيشتري ويروس دارند مثل خون و مايع مني كه در يك سي سي از آنها به ترتيب 18000 و 11000 ويروس وجو دارد انتقال بيماري هم شديدتر است.
پيشگيري و كنترل : الف ـ پيشگيري سطح اوّل به منظور حفظ سلامتي افراد سالم
1) دست اندركاران بهداشت عمومي و مراقبين بهداشت مدارس بايد بر اين واقعيت تاكيد كنند كه دارا بودن شركاي جنسي متعدد و اعتياد تزريقي، باعث افزايش خطر بروز عفونت ناشي از HIV ميشود و بايد دانشآموزان را به ترك يا كاهش عادات زمينه ساز انتقال HIV راهنمايي كنند
2) اجتناب از تماس جنسي به هر شكل ممكن با افرادي كه دچار عفونت ناشي از HIV يا مشكوك به آن هستند. ضمناً بايد به افراد جامعه، تعليم داده شود كه در يك زندگي زناشويي طولاني، مشروط بر اينكه هر دو زوج جنسي، مقيد به تك همسري (Monogamy) و وفاداري به همسر باشند خطري از جانب ويروس HIV آنان را تهديد نخواهد كرد
3) به هنگام دست زدن، استفاده كردن و دفع سرسوزن و ساير وسايل نوك تيز، بايد دقت كرد و كاركنان حرفه هاي پزشكي، بايستي به هنگام تماس با خون يا مايعاتي كه خوني هستند از دستكش استفاده كنند و در صورتي كه خون آلوده با پوست بدن آنان تماس يابد بايد بدون تاخير با آب و صابون، شسته شود
ب ـ پيشگيري سطح دوّم به منظور بازگرداندن سلامتي افراد بيمار و جلوگيري از بروز عوارض
با سركوب تكثير ويروس عامل ايدز، ميتوان بر طول عمر مبتلايان به HIV و كيفيت زندگي آنان افزود و حتي از بروز عفونت هاي فرصت طلب نيز به نحو بارزي، كاست. در حال حاضر در بسياري از كشورهاي صنعتي، درمان با داروهاي ضدرتروويروس را براساس تعداد لنفوسيت هاي CD4+T كمتر از 200/ ميلي متر مكعب و بار ويروسي (Viral load) شروع مينمايند
ايدز و ساير راه ها:
1- دندانپزشك و خطر آلودگي : بزاق و خون داراي ويروس ايدز مي باشد پس از اين راه هم پزشك و هم بيماران در معرض خطر انتقال هستند مي بايست بهداشت و استريليزاسيون به نحو مطلوبي انجام شود
2- پشه مالاريا و HIV : تا كنون گزارش نشده كسي از راه گزش پشه مبتلا به ايدز شده باشد
3- گزيده شدن و HIV : اگر بيمار مبتلا كسي را گاز بگيرد سبب انتقال بيماري خواهد شد
4- خالكوبي، سوراخ كردن بدن ، آرايشگاه و HIV: همه اين ها جزو راه هاي انتقال هستند ولي به آمار بسيار كمي را دارند
5- روابط عادي اجتماعي ( دست دادن، بوسيدن،اشتراك قاشق وچنگال، عطسه، استخرهاي شنا و يا ميز توالت) HIV : اين روابط باعث انتقال بيماري نمي شود
6- لنز چشمي و HIV : لنز چشمي سبب انتقال بيماري مي شود چون در اشك چشم ويروس وجود دارد
7- مايع تاولي و ايدز : مايع تاولي مثل خون داراي تعداد زيادي ويروس است
8- مدفوع ، استفراغ، عرق و HIV : اين مواد ويروس را منتقل نمي كنند
9- مايع آمنيوتيك، مايع مغزي نخاعي ، مايع سينوويال (مفصلي) : اين مايعات داراي تعداد زيادي ويروس هستند بنابراين براي پزشكان و كاركنان پزشكي بسيار مضر هستند
روبان قرمز(نماد ايدز):
در سال1991 گروهي از هنرمندان ، با تأسيس گروه ايدز تجسمي" VISUAL AIDS" در شهر نيويورك روبان قرمز را به عنوان نشان گروه خود انتخاب كردند پاتريك او كانل ، بنيانگذار گروه ايدز تجسمي و 15 نفر ديگر رنگ قرمز رنگي است كه جلب توجه مي كند و همچنين حسي پر شور را القا مي كند. قرمز همچنين رنگ خون است و همين طور رنگ عشق اين گروه هنرمندان در توضيح نماد خودشان موارد زير را يادآور مي شوند:
1 ) قرمز مانند عشق كه سمبل شورو عشق ومدارا با بيماران است.
2) قرمز مانند خون كه نمايانگر درد ورنج انسان ها از مرگ بيماران مبتلا به ايدز است .
3) قرمز مانند خشم ، خشمي كه از ناتواني در برابر اين بيماري و نبودن امكان بهبود و درمان قطعي بيماران نشات مي گيرد .
4) قرمزمانند علامت خطر كه بي توجهي به آن به منزله ناديده گرفتن يكي از بزرگترين معضلات جهاني است.
معرفي سايت هاي مفيد در باره ايدز:
1. مركز ايدز سازمان ملل www.unaids.org
2. دانشكده پزشكي دانشگاه سانفرانسيسكو- كاليفرنيا http://hivinsite.ucsf.edu
3. آموزش همگاني ايدز www.iranhiv.com
آزمايش آلودگي به ويروس ايدز توسط خود فرد: كيت مخصوص آزمايش سريع ايدز كه توسط خود شخص انجام مي شود در مراكز دارويي با نام OraQuick موجود مي باشد اين وسيله يك بار مصرف در مدت زمان 20 دقيقه مي تواند مثبت بودن فرد را گزارش دهد منتها بايد توجه كرد كه اين آزمايش نيز مثل آزمايش خون در اوايل ابتلاي فرد(2 تا 6 ماه اول) نتيجه را نشان نمي دهد.(نحوه استفاده از اين تست را در شكل زير مي بينيد)
برچسب:
،
ادامه مطلب
بازدید: